سنگ کلیه رسوبات سختی از مواد معدنی هستند که درون کلیه ایجاد میشوند. سنگ ها هنگامی که درون مجاری ادراری حرکت میکنند باعث ایجاد درد بسیار شدید میشوند. تا 12 درصد از مردم امریکا دارای سنگ کلیه هستند. و اگر که شما سنگ کلیه داشته اید، تا 50 درصد احتمال ابتلای مجدد به آن را دارید.
راهی قطعی برای پیشگیری از سنگ کلیه وجود ندارد، به ویژه اگر در پیشینه خانوادگی شما سنگ کلیه وجود داشته باشد. ترکیبی از تغییر رژیم غذایی و شیوه زندگی، همینطور داروها، ممکن است به کاهش خطر در شما کمک کنند.
فهرست موضوعات
💥پیشگیری از سنگ کلیه بصورت طبیعی
انجام اصلاحات کوچک در رژیم غذایی و روش تغذیه تان ممکن است نقشی مهم در پیشگیری از ایجاد سنگ های کلیه داشته باشد. آیا می دانید چه نوع رژیم غذایی برای پیشگیری از سنگ کلیه مناسب است؟ با ما همراه باشید.
1. دریافت مقدار مایعات کافی
تقریبا کسی نیست که این اصل را نداند. نوشیدن آب بیشتر، بهترین راه برای پیشگیری از سنگ های کلیه است. اگر شما مقدار کافی آب ننوشید، مقدار دفع ادرار شما کاهش خواهد یافت. مقدار دفع ادراری پایین به معنای این است که ادرار شما غلیظ تر است و احتمال حل شدن نمک های ادراری در آن کمتر است، که این باعث تشکیل سنگ میشود.
همچنین لیموناد و آب پرتقال نیز گزینه های خوبی هستند. هر دو حاوی سیترات هستند، چیزی که ممکن است از ایجاد سنگ های کلیه پیشگیری کند.
سعی کنید روزانه هشت لیوان آب بنوشید، یا به مقدار کافی یعنی دو لیتر ادرار داشته باشید. اگر زیاد عرق میکنید، یا اگر سابقه ابتلا به سنگ های سیستیت دارید، پس به مقدار آب بیشتری نیاز خواهید داشت.
میتوانید با نگاه کردن به رنگ ادرارتان بفهمید که آب کافی نوشیده اید یا خیر. رنگ ادرار باید شفاف یا زرد کمرنگ باشد. اگر ادرار تیره بود، نشان می دهد به آب بیشتری نیاز دارید.
2. غذاهای سرشار از کلسیم را بیشتر مصرف کنید
شایع ترین نوع سنگ کلیه، سنگ های کلسیم اگزالاتی هستند، و باعث شده اند که بسیاری از افراد گمان کنند که باید از خوردن کلسیم اجتناب کنند. دقیقا برعکس این موضوع صادق است. رژیم غذایی کم کلسیم ممکن است خطر ابتلای شما به پوکی استخوان و سنگ های کلیه را افزایش دهند.
با وجودیکه مکمل های کلسیم می توانند خطر ابتلا به این سنگ ها را افزایش دهند، مصرف مکمل همراه با وعده غذایی ممکن است این خطر را کاهش دهد. شیر کم چرب، پنیر کم چرب و ماست کم چرب گزینه های غذایی خوب سرشار از کلسیم هستند.
3. کمتر نمک مصرف کنید
رژیم پرنمک خطر ایجاد سنگ های کلسیمی کلیه را افزایش می دهند. براساس نتایج تحقیقات موسسه مراقبت های اورولوژی، مقدار خیلی زیاد نمک در ادرار، مانع جذب مجدد کلسیم از ادرار می شود. این امر موجب افزایش مقدار کلسیم ادرار میشود، چیزی که ممکن است باعث ایجاد سنگ های کلیه شود.
خوردن نمک کمتر به حفظ مقدار پایین کلسیم در ادرار کمک میکند. مقدار پایین کلسیم در ادرار، خطر ایجاد سنگ های کلیه را کاهش می دهد.
برای کاهش مصرف نمکتان، برچسب مواد غذایی را به دقت بخوانید.
مقدار نمک در این غذاها زیاد است و باید در مصرف آنها احتیاط کرد:
⚫ غذاهای فرآوری شده، مانند چیپس و کراکرها
⚫ سوپ های کنسروی
⚫ سبزیجات کنسروی
⚫ سبزیجات کنسروی
⚫ کالباس
⚫ چاشنی ها
⚫ غذاهایی که حاوی منوسدیم گلوتامات هستند
⚫ غذاهایی که حاوی سدیم نیترات هستند
⚫ غذاهایی که حاوی سدیم بیکربنات هستند (جوش شیرین)
برای طعم دادن به غذا بدون استفاده از نمک، می توانید از گیاهان تازه یا چاشنی های گیاهی غیر نمکی استفاده کنید.
4. غذاهای سرشار از اگزالات کمتری استفاده کنید
بعضی از سنگ های کلیه ای از اگزالات تشکیل شده اند. اگزالات ماده ای است طبیعی که در غذاها یافت میشود و در ادرار با کلسیم ترکیب شده و سنگ های کلیه را تشکیل می دهد. محدودیت غذاهای سرشار از اگزالات ممکن است به پیشگیری از ایجاد سنگ های کلیه کمک کند.
غذاهای سرشار از اگزالات:
✅ اسفناج
✅ شکلات
✅ سیب زمینی
✅ چای
✅ چغندر
✅ بادام زمینی
✅ ریواس
✅ فرآورده های سویا
✅ سبوس گندم
کلسیم و اگزالات در لوله گوارشی قبل از رسیدن به کلیه با هم ترکیب میشوند، پس اگر غذاهای سرشار از اگزالات و سرشار از کلسیم همزمان خورده شوند ایجاد سنگ ها سخت میشود.
5. پروتئین های حیوانی کمتری بخورید
غذاهایی که سرشار از پروتئین حیوانی هستند اسیدی بوده و ممکن است اسید ادرار را افزایش دهند. مقدار بالای اسید ادرار ممکن است باعث ایجاد سنگ های اسید اوریکی و هم سنگ های کلسیم اگزالاتی کلیه شوند.
باید سعی کنید مواد غذایی زیر را محدود یا حذف کنید:
🔴 گوشت گاو
🔴 مرغ
🔴 ماهی
🔴 گوشت خوک
6. پرهیز از مصرف مکمل های ویتامین ث
مکمل های ویتامین ث (اسکوربیک اسید) ممکن است باعث ایجاد سنگ های کلیه شوند، بخصوص در مردان. براساس یک پژوهش در سال 2013، مردانی که مکمل ویتمانی ث زیادی دریافت کرده اند، خطر ایجاد سنگ در کلیه آن ها دو برابر بیش از سایرین است.. پژوهشگران براین باور نیستند که ویتامین ث حاصل از مواد غذایی چنین خطری ایجاد می کند.
7. درمان های گیاهی مناسب را بیابید
Chanca Piedra که همچنین به اسم “سنگ شکن” شناخته میشود، یک درمان گیاهی معروف محلی برای سنگ کلیه است. تصور میشود این گیاه به پیشگیری از ایجاد سنگ های کلسیم اگزالاتی کمک کند. همچنین تصور میشود این گیاه اندازه سنگ موجود را کاهش می دهد.
از درمان های گیاهی با احتیاط استفاده کنید. این ها به خوبی برای درمان یا پیشگیری از سنگ های کلیه تنظیم نشده و همچنین به خوبی مطالعه نشده اند.
💥پیشگیری دارویی سنگ کلیه
در بعضی موارد، تغییرات رژیم غذایی برای پیشگیری از ایجاد سنگ کلیه کافی نیست. اگر شما دچار سنگ های راجعه هستید، با پزشک خود صحبت کنید که چه داروهایی ممکن است در پیشگیری از ابتلای شما به سنگ کلیه نقش داشته باشند.
دارو های زیر را نخورید
مصرف بعضی از داروها میتواند باعث ایجاد سنگ کلیه شود.
بعضی از این داروها را در زیر می بینید:
❌ دکونژستانت ها
❌ ادرارآور ها
❌ مسدود کننده های پروتئاز
❌ ضد تشنج ها
❌ استروئیدها
❌ داروهای شیمی درمانی
❌ داروهای اوریکوزوریک
هر چه مدت بیشتری یک دارو را مصرف کنید، ریسک ابتلا به سنگ کلیه افزایش خواهد یافت. اگر شما هر کدام از داروهای بالا را مصرف میکنید، با پزشک خود درمورد گزینه های دارویی جایگزین صحبت کنید. شما نباید بدون مشورت با پزشکتان استفاده از داروهایتان را متوقف کنید.
با پزشکتان درمورد داروهای پیشگیرانه صحبت کنید
اگر شما مستعد ابتلا به انواع خاصی از سنگ کلیه هستید، داروهای خاصی میتوانند به کنترل مقدار موادی که در ادرار شما وجود دارند کمک کنند. نوع دارویی که برای شما تجویز می شود به نوع سنگی که معمولا دچار آن میشوید بستگی دارد.
برای مثال:
⚪ اگر شما دچار سنگ های کلسیمی میشوید، ادرارآور های تیازید یا فسفات ممکن است برای شما مفید باشند.
⚪ اگر شما دچار سنگ های اسید اوریکی میشوید، آلوپرینول (زیلوپریم) میتواند به کاهش اسید اوریک در خون یا ادرار شما کمک کند.
⚪ اگر شما دچار سنگ های استراویت میشوید، آنتی بیوتیک طولانی مدت ممکن است برای کمک به کاهش مقدار باکتری های موجود در ادرار شما کمک کند.
⚪ اگر شما دچار سنگ های سیستئینی میشوید، کاپوتن (کاپتوپریل) ممکن است به کاهش مقدار سیستئین در ادرار شما کمک کند.
آیا هر دو روش پیشگیری از سنگ کلیه موثر است؟
سنگ های کلیه شایع هستند. هیچ تضمینی برای موثر بودن پیشگیری ها وجود ندارد، اما ممکن است آن ها خطر را کاهش دهند. بهترین کار شما برای پیشگیری از سنگ های کلیه این است که به اندازه کافی مایعات بنوشید و تغییراتی در رژیم غذاییتان ایجاد کنید.
اگر به بیماری خاصی مبتلا هستید که خطر ابتلای شما به سنگ های کلیه را افزایش می دهد، مانند بیماری التهابی روده (IBD)، عفونت دستگاه ادراری مزمن، یا چاقی با پزشک خود درمورد راه های مدیریت این موراد برای کاهش خطر ایجاد سنگ کلیه صحبت کنید.
اگر قبلا سابقه دفع سنگ داشته اید، از پزشکتان بخواهید آن را آزمایش کند. زیرا که با دانستن نوع سنگی که داشته اید، میتوانید تصمیماترا برای پیشگیری از ایجاد سنگ جدید اعمال کنید.
دکتر حسین کرمی
متخصص کلیه و مجاری ادراری
