سنگ های کلیه جرم های محکم و سختی هستند که زمانی ایجاد می شوند که مواد شیمیایی و معدنی درون ادرار شما تبدیل به کریستال می شوند. این مواد شیمیایی و معدنی نظیر کلسیم و اوریک اسید همیشه در بدن شما به میزان کم موجود هستند. حجم اضافه این مواد شیمیایی و کلسیم معمولا به وسیله ادرار از بدن دفع می شود. در برخی موارد، اما حجم موجود از این مواد در بدن شما زیاد می شود و سنگ های کلیه شکل می گیرند.
پس از این که سنگ ها در کلیه شکل گرفتند، احتمال تکان خوردن سنگ کلیه و رسیدن آن به لوله حالب (ureter) وجود دارد. یوریتر لوله ای است که جریان ادرار را از کلیه به سمت مثانه هدایت می کند. رسیدن سنگ های کلیه به این لوله منجر به گیر کردن سنگ کلیه در حالب و بروز مشکل انسداد ادراری می شود. نتیجه این اتفاق بازه های زمانی مختلفی از درد شدید که در نواحی مختلف نظیر بغل، کمر یا شکم پدیدار می شود.
از جمله دیگر مشکلات می توان به وجود خون در ادرار، حالت تهوع و استفراغ کردن اشاره داشت. همزمان که سنگ ها از حالب به سمت مثانه حرکت می کنند، ممکن است منجر به افزایش تکرر ادرار شوند، فشار بر روی مثانه را بالا ببرند و منجر به ایجاد درد در ناحیه کشاله ران شوند.
علائم دقیق سنگ کلیه
از جمله علائم داشتن سنگ کلیه در افراد می توان به موارد زیر اشاره کرد:
درد کلیه شدید و همچنین درد در پشت و بغل فرد، به خصوص دردی که به شکل ناگهانی پدیدار می شود
- وجود خون در ادرار فرد
- نیاز دائم و متناوب به ادرار کردن
- درد در حین ادرار کردن
- شکل عجیب و غیر نرمال ادرار و بوی خاص
- حجم بسیار کم ادرار و یا عدم توانایی ادرار کردن
مدت زمان تشکیل سنگ کلیه
فاکتور های موثر در دفع سنگ کلیه
سنگ های کلیه معمولا در خود کلیه فرد شکل می گیرند و سپس وارد میزنای می شوند. میزنای یک لوله خاص در بدن است که کلیه را به مثانه متصل کرده و امکان جریان یافتن ادرار را فراهم می کند. سنگ های کوچک معمولا به شکل طبیعی از این لوله خارج شده و دفع می شوند اما سنگ های بزرگتر ممکن است در میزنای گیر کنند و علائمی که در بالا به آن ها اشاره داشتیم به سراغ شما بیاید.
به خواندن این مقاله ادامه دهید تا فاکتورهایی که نحوه و مدت زمان دفع سنگ کلیه را مشخص می کنند را شناخته و بیشتر با آن ها آشنا شوید.
اندازه سنگ کلیه قابل دفع
اندازه و ابعاد سنگ های کلیه یک فاکتور مهم است که امکان دفع طبیعی یا عدم امکان آن را تعیین می کند. سنگ هایی کوچک تر از 4 میلی متر در 80 درصد کیس ها خودشان دفع می شوند و نیازی به دخالت پزشک و دارو نیست. این سنگ ها به صورت میانگین در دوره زمانی حدودا 31 روزه دفع می شوند.
دفع سنگ کلیه 3 میلیمتری
هر چه سنگ کلیه کوچک تر باشد، به معنی افزایش احتمال دفع خود به خودی آن خواهد بود. اگر سنگ کلیه 5 میلی متری یا کوچک تر باشد، به احتمال 90 درصد بدون مداخله اضافه ای دفع خواهد شد.
دفع سنگ کلیه 5 میلی متری
اگر اندازه سنگ بین 5 تا 10 میلی متر باشد، احتمال دفع آن 50 درصد خواهد بود.
دفع سنگ کلیه 6 میلیمتری
سنگ هایی که بین 4 تا 6 میلی متر هستند بیشتر از سایر موارد نیاز به درمان دارند اما در 60 درصد موارد به صورت طبیعی دفع می شوند. و این پروسه به صورت میانگین حدود 45 روز به طول می انجامد.
دفع سنگ کلیه 10 میلی متری
سنگ کلیه ای با اندازه بزرگتر از 10 میلی متر معمولا برای دفع نیاز به جراحی خواهد داشت. سنگ هایی با اندازه ای بین این دو مقدار ممکن است با مداخلات پزشکی دفع شوند، اما اگر درد بسیار شدید باشد یا زمان زیادی بدون دفع سنگ سپری شود، بعد از آن ممکن است مداخلات جراحی نیاز شود.
دفع سنگ کلیه 11 میلی متری
اگر شما سنگ کلیه به اندازه 11 میلی متر در مجاری ادراری تان داشته باشید، در صورتی که آن را درمان نکنید در خطر از دست دادن کلیه تان خواهید بود.
یکی از بهترین روش های درمان سنگ کلیه بزرگ، روش PCNL می باشد.
دفع سنگ کلیه 12 میلیمتری
سنگ کلیه 12 میلی متری یک سنگ کلیه بسیار بزرگ است که خود به خود نمی تواند دفع شود. شما باید با یک متخصص کلیه صحبت کنید تا قبل از بزرگتر شدن آن را بردارید. متخصص کلیه با توجه به اندازه و محل قرارگیری سنگ کلیه تصمیم می گیرد که چه کاری می توان انجام داد.
آیا شما میتوانید سنگ کلیه 13 میلی متری را دفع کنید؟
من یک سنگ کلیه 13 میلی متری در مجاری ادراری دارم که جریان طبیعی ادرار را مسدود کرده است. خیلی دردناک است… سنگ کلیه هایی به اندازه ای کمتر از 5 میلی متر معمولا با مداخلات پزشکی دفع میشوند. سنگ هایی با اندازه بزرگتر از 10 میلی متر معمولا برای دفع نیاز به جراحی خواهند داشت.
سنگ هایی بزرگتر از 6 میلی متر معمولا به درمان پزشکی برای دفع شدن نیاز دارند. تنها حدود 20 درصد از این سنگ ها به صورت طبیعی و بدون دخالت پزشک دفع می شوند. برای سنگ هایی با این ابعاد که به صورت طبیعی دفع می شوند، مدت زمان یک ساله نیاز خواهد بود. بنابراین نمی توان انتظار دفع آن ها در مدت زمان کوتاهی را داشت.
موقعیت مکانی سنگ کلیه
با این که اندازه یک فاکتور مهم در تعیین دفع یا عدم دفع طبیعی سنگ های کلیه به شمار می رود، موقعیت مکانی سنگ کلیه درون میزنای نیز یک فاکتور تعیین کننده و مهم است.
سنگ هایی که در انتهای میزنای و جایی که به مثانه وصل می شوند قرار دارند، به جای مکانی که میزنای به خود کلیه وصل شده باشد، احتمال بیشتری در دفع طبیعی دارند. تحقیق و پژوهشات نشان داده اند که 79 درصد از این سنگ ها به خودی خود دفع می شوند. برای سنگ هایی که در انتهای میزنای و نزدیک به مثانه قرار دارند، باید بگوییم که حدود 48 درصد این سنگ ها بدون نیاز به درمان پزشکی در طول زمان و به صورت طبیعی دفع می شوند.
سنگ در کالیس تحتانی کلیه
برای سنگ های کلیه کوچکتر از 1 سانتی متر که در قسمت کالیس تحتانی کلیه درگیر شده اند، لیتوتریپسی با موج شوک (ESWL) به عنوان اولین گزینه پیشنهاد می شود. از سوی دیگر، عمل PCNL نیز برای درمان سنگ های کلیه بزرگ به خصوص برای سنگ های شاخ گوزنی توصیه می شود.
اندازه سنگ کلیه برای سنگ شکن
اگر سنگ کلیه بزرگ تر از چیزی باشد که به صورت طبیعی دفع شود (6-7 میلی متر یا بزرگتر) ممکن است نیاز باشد که برای خارج کردن آن از راهی دیگر نیازمند درمان باشید. درمان سنگ های کلیه بزرگتر از 6-7 میلیمتر می تواند شامل سنگ شکنی برون اندامی (ESWL) باشد.
دفع فوری سنگ کلیه
بهترین درمان خانگی برای تشویق و تحریک سنگ های کلیه جهت دفع مصرف زیاد مایعات است، به خصوص آب معمولی و آب میوه هایی نظیر آب پرتقال یا گریپ فروت. مایعات اضافه منجر می شوند بیشتر از حالت عادی نیاز به ادرار کردن داشته باشید و همین موضوع به حرکت کردن سنگ و جلوگیری از بزرگ شدن آن کمک می کند. بنابراین سعی کنید میزان مصرف مایعات خود در شبانه روز را به نسبت حالت عادی افزایش دهید.
آب، اصلی ترین دشمن سنگ کلیه
به طور کلی می توان گفت آب، دشمن سنگ کلیه و بهترین مایعات برای سنگ کلیه است. نوشیدن آب از مصرف هر قرصی برای درمان فوری سنگ کلیه بهتر است. احتمال ایجاد سنگ کلیه در افرادی که روزانه بین 2 تا 2.5 لیتر ادرار تولید می کردند حدود 50 درصد پایین تر از کسانی بود که ادرار کمتری در طول روز تولید و دفع می کردند. برای این کار کافیست روزانه حدود 2 لیتر آب بنوشید تا میزان ادرار مورد نظر تولید و از بدن شما دفع شود.
دفع سنگ کلیه کوچک به شکل طبیعی
احتمال دفع سنگ های کلیه کوچک تر به شکل طبیعی بالا تر است بنابراین شما نیز به عنوان بیمار باید کار ها و قدم هایی در راستای کمک به این پروسه طبیعی بردارید. از جمله آن می توان به داشتن رژیم غذایی با نمک، پروتئین و کلسیم کمتر اشاره کرد. با این حال به همه این مواد غذایی برای کارکرد بدن خود نیاز دارید و امکان حذف آن ها از رژیم غذایی وجود ندارد، بنابراین جهت تشخیص و تعیین رژیم غذایی مناسب با شرایط خود با پزشک متخصص مشورت کنید تا بدین ترتیب پروسه دفع طبیعی سنگ های کلیه نیز سرعت پیدا کند.
دفع کردن یک سنگ کلیه می تواند بسیار دردناک و آزاردهنده باشد. استفاده از داروهای مسکن نظیر ایپوروفن به پروسه دفع شدن سنگ سرعتی نخواهد بخشید، اما با مصرف آن ها در حین پروسه دفع سنگ ها آرام تر خواهید بود و درد کمتری را احساس می کنید.
دفع سنگ کلیه بدون جراحی
در برخی موارد ممکن است به کمک درمان پزشکی و البته غیر جراحی برای کمک به پروسه دفع سنگ های کلیه خود نیاز داشته باشید. از جمله مواد دارویی و درمانی متداول مربوط به سنگ های کلیه و دفع آن ها می توان به موارد زیر اشاره داشت:
بلاکر های کانال های کلسیم
این مواد دارویی معمولا برای بیماران فشار خون بالا مورد استفاده قرار می گیرند اما می تواند به دفع بهتر و سریعتر سنگ های کلیه نیز کمک کند. این مواد دارویی از اسپاسم میزنای در بدن فرد جلوگیری می کنند که به کم کردن درد کمک می کند. این ها همچنین به بزرگتر شدن میزنای کمک می کنند که در نتیجه سنگ ها آسان تر و بهتر دفع می شوند.
بلاکر های آلفا
این مواد دارویی به آرام کردن عضلات درون میزنای کمک می کنند. در نتیجه سنگ های کلیه آسان تر حرکت کردن و دفع می شوند. همچنین ریلکس کردن عضلات نیز می تواند به کم کردن دردی که در اثر اسپاسم میزنای به وجود می آید کمک شایانی کند.
قرص دفع سنگ کلیه
همانطور که در مقاله قرص سنگ کلیه سیستون اشاره کردیم، این دارو یکی از بهترین داروهای شناخته شده در درمان و دفع سنگ کلیه است و منشاء گیاهی دارد. سیستون خاصیت سنگ شکنی و ادرار آوری دارد و از این دو جهت به دفع سنگ کلیه کمک می کند.
لیتوتریپسی
لیتوتریپسی یک راه درمانی بدون نیاز به جراحی است که در آن از امواج صدای پر انرژی (که به آن ها امواج شوک نیز می گویند) جهت شکستن سنگ های کلیه استفاده می کنند. این امواج مستقیما به سمت کلیه نشانه گرفته می شوند و از بدن شما رد می شوند. وقتی که سنگ ها به کمک این امواج شکسته شده و به تکه های کوچک تر در آمدند، این تکه های ریز تر به شکل طبیعی و آرام تر دفع می شوند. ممکن است پس از انجام لیتوتریپسی به مدت یک تا دو روز در بیمارستان بستری شوید.
همچنین بخوانید: علائم افتادن سنگ کلیه
درمان سنگ کلیه بزرگ یا اندازه سنگ کلیه برای جراحی
اگر فکر می کنید که ممکن است سنگ کلیه داشته باشید باید پزشک معالج خود را هر چه زودتر ببینید. اگر فقط یک یا چند سنگ کلیه داشته باشید پزشک شما با معاینه اولیه می تواند تعیین کند که آن ها را به شکل طبیعی دفع کنید یا از دارو جهت دفع سریعتر آن ها استفاده شود و یا اینکه در نهایت از عمل جراحی برای دفع سنگ کلیه بزرگ استفاده شود.
در برخی شرایط، ممکن است پزشک معالج شما استفاده از روش عمل جراحی را بدون هیچ صبری و خیلی زود پیشنهاد کند. دلیل این موضوع نیز معمولا بزرگ بودن غیر طبیعی و بزرگ بودن سنگ کلیه است که از دفع طبیعی آن جلوگیری می کند. (حدودا بزرگتر از 6 میلی متر). یا ممکن است سنگ کلیه جریان ادرار شما را متوقف کرده باشد. اگر سنگ کلیه بزرگ جریان ادرار شما را مسدود کرده باشد در نهایت منجر به عفونت و آسیب های جدی به سیستم تناسلی و ادراری می شود.
در برخی شرایط دیگر ممکن است پزشک معالج کمی منتظر بماند تا مشخص شود امکان دفع طبیعی سنگ کلیه را دارید یا خیر. در طول این مدت زمان صبر باید هر چند وقت یک بار به ملاقات پزشک معالج خود بروید تا از تغییرات به وجود آمده مطلع شود، به خصوص اگر علائم خاصی در شما بروز کرده باشند و یا از بین رفته باشند.
در حین این زمان صبر کردن اگر پروسه بزرگ شدن سنگ کماکان ادامه یابد ممکن است پزشک معالج عمل جراحی را جهت حل مشکل شما پیشنهاد کند. همچنین از جمله دیگر فاکتور های تعیین کننده نیاز به جراحی می توان به داشتن درک بسیار زیاد و غیر قابل کنترل، نشانه های وجود عفونت و داشتن تب اشاره کرد.
درمان سر پایی سنگ کلیه
سنگ های کلیه می توانند بسیار دردناک و آزاردهنده باشند اما این موارد معمولا بدون نیاز به درمان پزشکی و دارویی از بین می روند. اگر فکر می کنید که سنگ کلیه دارید حتما هرچه زودتر و در اسرع وقت به پزشک متخصص مراجعه کنید تا پس از بررسی وضعیت اولیه شما بهترین روش درمانی را پیشنهاد کند.
در حالت عمومی، هرچه سنگ کلیه بزرگتر باشد مدت زمان بیشتری جهت دفع آن نیاز است. می توانید برای این موضوع صبر کنید تا پروسه طبیعی دفع آن ها طی شود و یا با مراجعه به پزشکان متخصص درخواست درمان دارویی جهت تسریع پروسه دفع سنگ های کلیه کنید.
داشتن یک یا چند سنگ کلیه احتمال به وجود آمدن سنگ های بیشتر در آینده را افزایش می دهد.
جهت کاهش ریسک به وجود آمدن سنگ های کلیه بیشتر در آینده، مطمئن شوید که همیشه آب کافی می نوشید تا رنگ ادرار خود را کماکان زرد روشن یا سفید نگه می دارید و یک رژیم غذایی با حجم بالایی از میوه ها و سبزیجات مصرف کنید و مصرف نمک را نیز کاهش دهید. پزشک معالج شما یا متخصصان تغذیه می توانند در تعیین یک روش و سبک زندگی مناسب و رژیم غذایی خاص به شما کمک کنند.
درمان سنگ کلیه در منزل
اگر تاکنون تجربه دفع کردن طبیعی سنگ های کلیه را داشته باشید قطعا آرزویتان این است که دوباره این دشمن دردناک و بد به سراغتان نیاید و برای این موضوع دست به هر کاری خواهید زد. دکتر برایان ایزنر، یکی از مسئولان برنامه سنگ های کلیه در هاروارد در این زمینه می گوید: سنگ های کلیه بیشتر از از خانم ها در آقایان رواج دارد. سنگ های کلیه در حدود نیمی از افرادی که سابقه آن ها را داشته اند دوباره شکل می گیرند و این اتفاق در صورتی که پیش گیری خوبی از سوی بیمار انجام نشود ممکن است بین 10 تا 15 سال پس از شکل گیری اولین سنگ های کلیه رخ دهد.
با این که سنگ های کلیه می توانند رایج باشند و حتی پس از دفع آن ها دوباره در کلیه های فرد پدیدار شوند، راه های ساده و مفیدی وجود دارد که می توانند به اجتناب از آن ها کمک شایانی کنند. از جمله مواد مفید برای دفع خانگی سنگ های کلیه می توان به موارد زیر اشاره داشت:
سرکه سیب، مارچوبه، روغن زیتون، آب انار، عصاره یا چای یا آب قاصدک، کاهش وزن، آب کرفس یا دانه آن، لوبیا سبز، آب گوجه فرنگی، ریحان و آب لیمو اشاره کرد.
برای دفع سنگ کلیه از خوردن غذا هایی با اگزالات بالا خودداری کنید
از جمله این غذا ها می توان به اسفناج، بادام و چغندر قند اشاره کرد. بدیهی است که این دسته از غذا ها میزان سطح اگزلات در بدن افراد را بالا می برند. با این حال مصرف متعادل غذاهایی با میزان اگزالات متوسط نظیر شکلات، توت ها و موارد این چنینی مشکلی ندارند.
میوه های مفید برای دفع سنگ کلیه
مرکبات و آب مرکبات به دلیل وجود سیترات طبیعی می تواند به کاهش یا توقف تشکیل سنگ کلیه کمک کند. از بهترین مرکبات می توان به لیمو، پرتقال و گریپ فروت اشاره کرد.
تاثیر لیمو در دفع سنگ کلیه
سیترات که یک نوع نمک در اسید سیتریک به شمار می رود به کلسیم متصل می شود و اجازه شکل گرفتن سنگ در کلیه را نخواهد داد. پژوهش و تحقیقات نشان داده اند که نوشیدن روزانه یک نصف لیوان آب لیموی طبیعی کانسنتره شده که در آب رقیق شده، یا آب دو لیمو، می تواند میزان سیترات موجود در ادرار بدن را افزایش دهد و احتمالا ریسک شکل گیری سنگ های کلیه را کم کند.
کاهش مصرف سدیم و تاثیر آن در دفع سنگ کلیه
یک رژیم غذایی با میزان سدیم بالا می تواند شکل گیری سنگ ها در کلیه شما را آغاز کند چرا که میزان کلسیم موجود در ادرار را افزایش می دهد. راهنما و دستورالعمل های موجود در این زمینه پیشنهاد می کنند میزان سدیم مصرفی خود در طی روز را به 2300 میلی گرم کاهش دهید. در صورتی که سدیم در گذشته منجر به شکل گیری سنگ های کلیه در بدن شما شده باشد، سعی کنید میزان سدیم مصرفی روزانه خود را تا 1500 میلی گرم کاهش دهید.
کاهش مصرف پروتئین و تاثیر آن در دفع سنگ های کلیوی
خوردن حجم زیادی از پروتئین های حیوانی نظیر گوشت قرمز، تخم مرغ، غذا های دریایی و موارد این چنینی می تواند سطح اسید اوریک بدن شما را افزایش دهد. در صورتی که سابقه شکل گرفتن سنگ کلیه در بدن خود را دارید، مصرف روزانه گوشت خود را به میزانی که در حدود یک بسته کارت بازی باشد محدود کنید.
انواع سنگ کلیه
آگاهی از نوع سنگ کلیه می تواند در تشخیص علل تشکیل سنگ کلیه کمک کننده باشد و شما را در جلوگیری از تشکیل مجدد سنگ کلیه راهنمایی کند. در صورت امکان سنگ کلیه دفع شده خود را نگهداری کنید تا بتوانید آن را به پزشک نشان دهید.
سنگ کلیه کلسیمی
اغلب سنگ های کلیوی از نوع کلسیمی هستند و به شکل کلسیم اگزالات هستند. اگزالات به صورت طبیعی در غذا وجود دارد و به صورت روزانه توسط کبد شما تولید می شود. برخی میوه ها، سبزیجات و شکلات و آجیل منبعی قوی از اگزالات هستند.
سنگ های کلسیمی همچنین ممکن است در شکل کلسیم فسفات ظاهر شوند. این نوع سنگ بیشتر در شرایط متابولیک وجود دارد و از نشانه های آن می توان به سردردهای شدید اشاره کرد.
سنگ های شاخ گوزنی
این سنگ ها به دلیل نوعی عفونت، مانند عفونت مجاری ادراری تشکیل می شوند. سنگ های شاخ گوزنی می توانند به سرعت رشد کرده و بزرگ شوند و اغلب علائم کمی دارند.
سنگ کلیه اوریک اسیدی
این نوع سنگ های کلیوی در افرادی که مصرف روزانه مایعات آنها زیاد نیست یا به صورت روزانه میزان زیادی آب از بدن آنها دفع می شود پدیدار می شود. همچنین افرادی با رژیم غذای پروتئینی بالا نیز مستعد این نوع سنگ کلیه هستند. البته فاکتورهای ژنتیکی نیز در تشکیل این نوع سنگ کلیه تأثیر گذار هستند.
سنگ های کلیه سیستین
این نوع سنگ کلیه در افرادی با سابقه اختلالات ارثی و ژنتیکی به وجود می آید و مقدار زیادی از نوع مشخصی آمینو اسید را دارد.
علائم حرکت سنگ کلیه
در هنگام حرکت سنگ کلیه در مجرای ادرار علائم زیر می تواند مشاهده شود:
- درد شدید در پشت، شکم و کشاله ران
- تکرار ادرار به همراه سوزش
- خون در ادرار
- تهوع و استفراغ
البته سنگ های کوچکتر ممکن است بدون علائم فوق در سیستم ادراری حرکت کنند.
دکتر کلیه، مرجع تخصصی بیماری های کلیه و مجاری ادراری
زیر نظر: دکتر حسین کرمی، متخصص سنگ کلیه
مریم
یکشنبه ۸ خرداد ۱( 2 سال پیش)
تعداد بازدید:
مشاهده پرسش
