دل درد شوخی نیست، به خصوص وقتی که مشقت بار می شود و هرچه تقلا می کنید نمی توانید حالت نشسته یا خوابیده ای را پیدا کنید که اندکی راحت باشید. اینجاست که باید نگران چیزی به جز دل درد باشید. ممکن است دچار سنگ کلیه شده باشید در این مقاله می خواهیم راجع به علائم دقیق سنگ کلیه صحبت کنیم.
سنگ های کلیه مجموعه هایی سخت از نمک، شن و مواد معدنی هستند که اغلب از کلسیم یا اوریک اسید تشکیل شده اند. این سنگ ها در درون کلیه تشکیل شده و می توانند به دیگر بخش های مجاری ادرار جا به جا شوند.
علائم دقیق سنگ کلیه
یک سنگ کلیه هنگامی تشکیل می شود که مقادیر بیش از حدی از یک ماده معدنی خاص که در بدن وجود دارد، در درون ادرار تجمع یابد. هنگامی که بدن به مقدار کافی آب نداشته باشد، ادرار با مقادیر بیشتری از مواد معدنی خاص غلیظ می شود. هنگامی که مقادیر مواد معدنی بیشتر می شوند، احتمال تشکیل سنگ کلیه نیز افزایش می یابد.
ابتلا به سنگ های کلیه در مردان بیشتر از زنان شایع است و در افراد چاق و مبتلایان به دیابت شیوع بیشتری دارد.سنگ های کوچک تر که در کلیه باقی می مانند اغلب سبب ایجاد هیچ گونه علائم سنگ کلیه نمی شوند. امکان دارد تا زمانی که سنگ در میزنای حرکت نکرده است، فرد متوجه وجود هیچ مورد نامناسبی نشود. میزنای لوله ای است که ادرار به وسیله آن از کلیه به مثانه می رسد.
سنگ های کلیه معمولا بسیار دردناک هستند. اغلب سنگ ها بدون درمان به صورت خود به خود دفع می شوند. با این حال، امکان دارد فرد جهت شکستن یا برداشتن سنگ هایی که دفع نمی شوند به یک عمل (فرایند پزشکی) نیاز داشته باشد.
افرادی که قبلاً یک بار سنگ کلیه داشته اند با احتمال 50 درصد باز هم در طول ده سال، سنگ دیگری خواهند داشت. اما از کجا باید بدانید دردی که دارید کمردرد و دل درد است یا درد سنگ کلیه؟ از کجا بفهمیم سنگ کلیه داریم؟ در ادامه علائم سنگ کلیه را با هم بررسی می کنیم.
١. درد در پشت، شكم يا پهلو
این علامت به علت بلوك شدن حالب ها، لوله هاى کوچکی که ادرار را از کلیه ها به مثانه منتقل می کنند، توسط سنگ ايجاد مى شود. این حالت می تواند درد شدید در اطراف کلیه ها (که در وسط پشت شما قرار دارند) ایجاد كند، می تواند به پايين شكم و ران پاها منتشر شود.
درد سنگ کلیه که به کولیک کلیوی نیز شناخته می شود یکی از شدید ترین درد هایی است که می توان تصور کرد. معمولا درد در هنگامی شروع می شود که یک سنگ درون میزنای تنگ جا به جا می شود. این مورد سبب یک انسداد شده که آن نیز به نوبه خود موجب افزایش فشار بر روی کلیه می شود. این فشار فیبر های عصبی را فعال می کند که پیام درد را به مغز می فرستند.
درد سنگ کلیه اغلب به صورت ناگهانی شروع می شود. محل و شدت این درد همزمان با جا به جایی آن تغییر می کند. درد اغلب به صورت دوره ای بروز داده و برطرف می شود. هنگامی که میزنای ها جهت بیرون راندن سنگ منقبض می شوند این درد بدتر می شود. هر دوره درد ممکن است به مدت چند دقیقه طول کشیده، برطرف شده و دوباره بازگردد.
فرد مبتلا، درد کلیه را در پهلو و کمر خود در ناحیه زیر دنده ها احساس خواهد کرد. این درد می تواند همزمان با حرکت رو به پایین سنگ در مجاری ادرار به شکم و ناحیه کشاله ران منتشر شود. سنگ های بزرگ می توانند بیش از سنگ های کوچک دردناک باشند اما با این حال، شدت درد الزاما به اندازه سنگ بستگی ندارد. حتی یک سنگ کوچک نیز می تواند با حرکت خود یا ایجاد یک انسداد، دردناک باشد.
٢. سوزش حين ادرار به علت دفع سنگ کلیه از لوله حالب
هنگامی که یک سنگ در حال عبور از حالب ها به مثانه مى باشد باعث سوزش حين ادرار مى شود. این عمل مثانه را تحریک می کند. بدیهی است عفونت هاى دستگاه ادرارى و دیگر عفونت هاى ناحيه تناسلى می توانند موجب احساس سوزش در حين ادرار شوند. پس به پزشك متخصص کلیه و مجاری ادراری مراجعه كنيد تا مشكل را حل كند.
این درد می تواند تیز یا سوزناک باشد. در صورتی که فرد از ابتلای خود به سنگ کلیه اطلاع نداشته باشد، ممکن است آن را با یک عفونت مجاری ادرار اشتباه گیرد. گاهی اوقات، فرد می تواند همزمان با ابتلا به سنگ کلیه به یک عفونت نیز دچار شود.
برای اطلاع بیشتر درباره دفع سریع سنگ کلیه از لوله حالب کلیک کنید.
٣. خون در ادرار
همانند داخل دهان، پوشش داخل کلیه و مثانه نيز بسیار حساس است. بنابراین اگر سنگ، بافت آن را خراشیده یا تحریک کند، خون می تواند وارد ادرار شود. اگر ادرار قرمز، صورتی یا قهوه ای باشد و دهيدراته نيستيد به پزشك مراجعه كنيد.
وجود خون در ادرار یک علامت شایع در افراد مبتلا به سنگ های مجاری ادرار است. این علامت، هماچوری نیز نامیده می شود. این خون می تواند قرمز، صورتی یا قهوه ای باشد. گاهی اوقات، سلول های خونی بسیار کوچک تر از آن هستند که بتوان آن ها را بدون میکروسکوپ مشاهده کرد (هماچوری میکروسکوپیک). اما با این حال پزشک فرد می توان وجود این علامت را آزمایش کند.
البته زنان ممکن است در دوره عادت ماهانه خود، لخته های خون را همراه ادرار خود مشاهده کرده و با آن آشنا باشند. اما هماچوری یا خون در ادرار، خارج از زمان نرمال پریود رخ می دهد و در صورتی که مربوط به سنگ کلیه باشد، با علائم دیگر همراه است.
٤. عدم تخليه كامل
اگر احساس می کنید که جديدا در هر بار ادرار كردن فقط مقدار كمى از ادرار را تخليه مي كنيد، ممکن است سنگ کلیه در حال عبور از مثانه باشد. وقتی این اتفاق می افتد، سنگ باعث تحریک مثانه شده، و شما احساس می کنید که باید دفعات زيادى ادرار كنيد . یک سنگ بزرگ می تواند به طور کامل حالب را بلوک کند. اگر این علامت را داريد به پزشك مراجعه كنيد، حتی اگر علائم سنگ کلیه نداشته باشید.
٥. تهوع و استفراغ
تهوع و استفراغ می تواند نشانه ای از انسداد كليه، انسداد كامل يا نيمه حالب باشد كه مانع از ورود ادرار به مثانه شده است. اعصاب به روده و کلیه مشترک است، و انسداد کلیه می تواند بر دستگاه گوارش نيز تأثیر بگذارد و باعث ايجاد احساس تهوع و حتی استفراغ شود. اگر تهوع و استفراغ همراه با علائم ديگر سنگ کلیه داشتيد به پزشك مراجعه كنيد.
٦. ادرار بد بو یا کف آلود
ادرار سالم شفاف بوده و بویی قوی ندارد. ادرار کف آلود یا بد بو می تواند یک نشانه از وجود عفونت در کلیه ها یا دیگر نواحی مجاری ادرار، یا یکی از نشانه های سنگ کلیه در زنان باشد. یک مطالعه یافت کرد که در حدود 8 درصد افراد مبتلا به سنگ کلیه حاد به یک عفونت مجاری ادرار دچار بوده اند.
از دیگر علائم سنگ کلیه کف آلود بودن ادرار است که نشانه وجود عفونت در ادرار است که به آن پیوره گفته می شود. این بو می تواند ناشی از باکتری باشد که سبب ایجاد عفونت های مجاری ادرار شده است. همچنین، ادراری که بیش از حد غلیظ شده است نیز امکان دارد حاوی بو باشد.
٧. تب و لرز
بدیهی است که داشتن تب و لرز به تنهایی علائم شن کلیه در زنان و مردان نیست. اما اگر شما علائم دیگری از سنگ کليه داشتيد، این نشانه ای است که به عفونت مبتلا شده ايد (سنگ ها می توانند به عنوان پناهگاه امنى برای باکتری ها عمل کنند). این حالت یک اورژانس پزشکی است و باید فورا درمان شود. اگر تب و لرز همراه با سایر علائم سنگ کلیه داشتيد، به بخش اورژانس مراجعه كنيد. تنها زمانی که سنگ برداشته می شود پزشکان قادر به درمان عفونت با آنتی بیوتیک ها هستند.
8. ضرورت در دفع ادرار
نیاز برای رفتن به دستشویی با شدت و دفعات بیشتر از حد معمول، علامت دیگری از جا به جایی سنگ کلیه به ناحیه پایینی مجاری ادرار می باشد. امکان دارد فرد متوجه شود که در طول روز و شب، عدم تحمل ادرار داشته و یا دائما نیاز دارد تا به دستشویی برود. ادرار اورژانسی (ضرورت در دفع ادرار) می تواند علائم یک عفونت مجاری ادرار باشد.
9. کم شدن حجم ادرار در هر بار دفع
سنگ های کلیوی بزرگ گاهی اوقات در درون یک میزنای گیر می کنند. این انسداد می تواند جریان ادرار را آهسته و یا متوقف کند. در صورتی که فرد به یک انسداد دچار باشد، امکان دارد در هر بار تنها مقدار کمی ادرار دفع کند. جریان ادرار که به صورت کامل متوقف شده است یک اورژانس پزشکی به شمار می آید.
10. نیاز فوری برای رفتن به دسشویی
نیاز فوری برای دسشویی رفتن یا تکرر ادرار یکی دیگر از نشانه های سنگ کلیه می باشد. البته این علائم می تواند نشانه های عفونت ادراری هم باشد.
سنگ کلیه در زنان
اغلب علائم سنگ کلیه در زنان و مردان تفاوت چندانی نمی کند.
تعداد کمی از زنان دچار سنگ کلیه در دوران بارداری می شوند، و شواهدی وجود دارد که نشان می دهد تغییرات مرتبط با بارداری احتمال تشکیل سنگ را افزایش می دهد. عواملی که ممکن است در تشکیل سنگ در دوران بارداری نقش داشته باشد شامل کند شدن عبور ادرار به دلیل افزایش سطح پروژسترون و کاهش مصرف مایعات به دلیل کاهش ظرفیت مثانه از رحم بزرگ کننده است. دفع ادرار کلسیم در زنان باردار سالم همچنین به میزان خفیف کاهش می دهد. با این حال، هنوز مشخص نیست که آیا تغییرات بارداری مستقیماً مسئول تشکیل سنگ کلیه هستند یا خیر، آیا زنان عامل اصلی دیگری دارند که آنها را مستعد تشکیل سنگ کلیه می کند.
در اکثر افراد، داشتن مایع کافی اين كريستال ها را دفع می کند و یا ديگر مواد شیمیایی موجود در ادرار مانع تشکیل سنگ مي شوند. مواد تشکیل دهنده سنگ عبارتند از کلسیم، اگزالات، اورات، سیستئین، زانتین و فسفات.
پس از تشکیل، سنگ ممکن است در کلیه باقی بماند یا از داخل دستگاه ادراری به داخل حالب ها برود. گاهی اوقات سنگ های کوچک بدون ايجاد درد از ادرار دفع می شوند. اما سنگ هایی که حرکت نمی کنند، ممکن است باعث بازگشت ادرار به کلیه، حالب ها، مثانه یا پيشابراه شوند. این حالت باعث ايجاد درد می شود.
علل احتمالی عبارتند از نوشیدن آب کم، ورزش (بیش از حد یا خیلی کم)، چاقی، جراحی کاهش وزن یا خوردن غذاى پر نمك يا پر شکر. عفونت ها و سابقه خانوادگی نيز ممکن است در برخى افراد بى تاثير نباشد. خوردن فروکتوز بیش از حد با افزایش خطر ابتلا به سنگ کلیه همراه است. فروکتوز در شكر و كنسرو ذرت یافت مي شود.
علل افزایش احتمال سنگ کلیه در زنان
چرا احتمال وقوع سنگ کلیه در زنان بیشتر است؟ احتمال بروز سنگ کلیه به عواملی نظیر چاقی، رژیم های غذایی پر نمک، پر از شکر و بیماری دیابت بستگی دارد. تمام این فاکتورها در 30 سال اخیر در زنان بیشتر شده است. برخی مطالعات اخیراً نشان داده است که زنانی که مقدار زیادی فیبر و میوه و سبزیجات مصرف می کنند و رژیم غذایی آن ها شامل قند کمتری است، کمتر در معرض خطر گرفتن سنگ کلیه هستند.
متاسفانه زنانی که در حال حاضر مستعد کلیه سنگ ساز و شن ساز هستند اغلب رژیم غذایی خود را عوض نمی کنند و مصرف میوه و سبزیجات و فیبر را در رژیم غذایی خود افزایش نمی دهند.
پیشگیری از سنگ کلیه
یکی از راه هایی که به کمک آن می توان به جلوگیری از تشکیل سنگ کمک کرد، نوشیدن آب فراوان است چون کم آبی یکی از دلایل تشکیل سنگ کلیه است. نوشیدن آب می تواند به دفع راحت تر نمک ها و پروتئین های حیوانی هم کمک کند.
نتیجه گیری
سنگ های کلیه مجموعه هایی سخت از نمک و مواد معدنی هستند که در درون کلیه تشکیل شده و می توانند به دیگر بخش های مجاری ادرار جا به جا شوند. سنگ ها سبب ایجاد علائمی مانند درد، مشکل در ادرار، کف آلود و بد بو بودن ادرار، حالت تهوع و استفراغ می شوند. برخی سنگ ها به صورت خود به خود دفع می شوند. دیگر سنگ ها جهت شکسته شدن یا برداشته شدن به درمان توسط امواج صوتی یا جراحی نیاز دارند. در صورت داشتن هر کدام از علائم سنگ کلیه باید با پزشک خود تماس گرفته شود. در صورت داشتن علائم زیر باید فورا به دنبال مراقبت پزشکی بود:
درد شدیدی که تسکین نمی یابد
حالت تهوع، استفراغ، تب، لرز به همراه درد
وجود خون در ادرار
مشکل در ادرار
این علائم می توانند بیانگر ابتلا به یک عفونت یا دیگر مشکلات جدی سلامتی باشند.
از کجا بفهمیم سنگ کلیه داریم؟
سنگ کلیه معمولاً با استفاده از پرتو ایکس، سونوگرافی و یا سی تی اسکن تشخیص داده می شود و به طور معمول وقتی می توان به وجود آن پی برد که فرد در اثر درد شدید به اورژانس یا پزشک مراجعه کرده است.
بعضی افراد سنگ را دفع می کنند و نشانه های آن ها شدید نیست. اما بعضی از سنگ ها برای خروج نیاز به جراحی دارند. پزشکان گاهی دارو تجویز می کنند تا درد مربوط به سنگ را کنترل یا به دفع آن کمک کنند. سنگ های کوچک با احتمال بیش تری خود به خود و بدون نیاز به جراحی دفع می شوند.
دفع سریع سنگ کلیه
شاید باورش برایتان مشکل باشد اما سریع ترین راه برای دفع و درمان سنگ کلیه تماس با پزشک است. زیرا سنگ کلیه انواع مختلفی دارد که عدم شناخت آنها تنها می تواند به درمان غلط و بدتر شدن اوضاع شما کمک کند. پس بلافاصله با پزشک تماس بگیرید و علائم خود را اعلام کنید.
اندازه ی سنگ های کلیه فرق دارد، اما اندازه ی متوسط یک سنگ حدوداً 5 میلیمتر است. اندازه سنگ لزوماً با میزان دردی که ایجاد می کند در ارتباط نیست. حتی یک سنگ خیلی کوچک هم می تواند دردی شدید ایجاد کند. درد سنگ ها می تواند تا حدی باشد که فرد از خواب بیدار شود، و نتواند بایستد، بنشیند یا دراز بکشد. این درد می تواند هر زمانی شروع شود و آن قدر آزاردهنده است که فرد نمی تواند در هیچ حالتی از دست آن راحت شود.
عوارض بعد از دفع سنگ کلیه
در برخی موارد، مشکلاتی بعد از دفع سنگ کلیه در فرد به وجود می آید که می تواند باعث بروز درد بعد از دفع سنگ کلیه شود. این مشکلات عبارتند از:
- باقی ماندن شن ریزه در کلیه به صورتی که در سی تی اسکن مشاهده نشده باشد.
- انسداد حالب به صورت مادرزادی یا انسداد یورتروپلویک جانکشن
- ورود لخته خون یا قسمتی از بافت کلیه به حالب
- وجود اسکار در حالب
- وجود تومور در حالب
آیا قرص دفع سنگ کلیه سیستون مفید است؟
گاهاً نوعی قرص برای دفع سنگ کلیه به نام قرص سیستون توسط پزشکان تجویز می شود. هرچند این قرص یکی از قوی ترین قرص های سنگ کلیه است اما باید پس از تشخیص نوع سنگ کلیه مصرف شود.
علائم دفع سنگ کلیه در زنان و مردان
سنگ های کلیه برای دفع شدن باید به حدی کوچک باشند که بتوانند از حالب به سمت مثانه و سپس مجاری ادراری حرکت کنند. این حرکت به همراه احساس درد شدید در پهلو و پشت و حالت استفراغ و تهوع صورت می گیرد. بدیهی است که پس از رسیدن سنگ به مثانه و عدم حرکت، این درد قطع می شود. همچنین دفع شدن سنگ مثانه به وسیله جریان ادرار نیز با درد همراه است.
هرچه سنگ کوچکتر باشد، بیمار درد کمتری را نیز حس خواهد کرد. همچنین این فرآیند ممکن است بین چند ساعت الی چند روز به طول بیانجامد. یکی دیگر از علائم دفع سنگ کلیه تغییر رنگ ادرار به قرمز یا قهوه ای یا صورتی و عمدتاً تیره شدن رنگ ادرار است. همه آنچه ذکر شد درباره سنگ های کلیه کوچک صادق است و سنگ کلیه های بزرگ ابتدا باید خورد شده و سپس خارج شود یا آنکه با یکی از روش های جراحی pcnl یا سنگ شکنی با موج شوک و … خارج شود.
🛑مطالب مرتبط: علائم افتادن سنگ کلیه
از کجا بفهمیم سنگ کلیه دفع شده؟
در صورتی که نشانه های سوزش ادرار و درد پهلو در شما رفع شده باشد به احتمال زیاد سنگ کلیه شما دفع شده است اما برای اطمینان بیشتر، بهتر است عکس سونوگرافی از کلیه های خود بگیرید.
دکتر کلیه
زیر نظر متخصص سنگ کلیه و مجاری اداری دکتر حسین کرمی
