آناتومی کلیه انسان در بدن انسان به این شکل است که کلیه ها دو عضو لوبیایی شکل در دستگاه ادراری بوده و به دفع مواد زائد به صورت ادرار کمک می کنند. همچنین، کلیه ها خون را قبل از بازگشت آن به قلب تصفیه می کنند. کلیه ها عملکرد های مهم بسیاری دارند که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
وظایف اصلی کلیه
حفظ تعادل کلی مایعات بدن
تنظیم و تصفیه مواد معدنی خون
تصفیه مواد زائد ناشی از مواد غذایی، دارو ها و مواد سمی
تولید هورمون هایی که به تولید گلبول های قرمز خون، ارتقای سلامت استخوان و تنظیم فشار خون کمک می کنند.
عکس واقعی کلیه سالم انسان
کلیه انسان کجاست؟
کلیه ها دو عضو لوبیا شکل می باشند و هر یک به اندازه یک مشت است. آنها دقیقاً در زیر قفسه دنده، در هر طرف ستون فقرات قرار دارند. کلیه های سالم هر دقیقه حدود نیم فنجان خون را تصفیه می کنند، مواد زائد و آب اضافی آن را از طریق ادرار از بین می برند.
قسمت های تشکیل دهنده کلیه
در ادامه می خواهیم به قسمت های مختلف کلیه اشاره کنیم.
گردش خون در کلیه با نفرون ها
نفرون ها مهم ترین بخش هر کلیه هستند. نفرون ها خون را گرفته، سبب سوخت و ساز مواد مغذی شده و به دفع محصولات زائد از خون تصفیه شده کمک می کنند. هر کلیه در حدود 1 میلیون نفرون دارد. هر نفرون مجموعه ساختار های داخلی خود را دارد.
جسمک کلیوی
پس از اینکه خون به یک نفرون وارد شد، به درون جسمک کلیوی می رود که به جسمک مالپیقیان نیز نامیده می شود. جسمک کلیوی شامل دو بخش دیگر است:
گلومرول: گلومرول دسته ای از مویرگ هاست که پروتئین را از خون رونده به جسمک کلیوی جذب می کنند.
کپسول بومن: مایع باقی مانده که به ادرار کپسولار نیز نامیده می شود از طریق کپسول بومن به درون توبول های کلیوی وارد می شود.
توبول کلیه، توبول چیست؟
توبول کلیه چیست؟ هر توبول کلیوی یک دسته از لوله هایی است که از کپسول بومن شروع شده و به مجرا های جمع کننده ادرار ختم می شوند. هر توبول دارای چندین بخش است:
لوله پیچیده نزدیک: این قسمت آب، سدیم و گلوکز را به خون بازجذب می کند.
قوس هنله: این قسمت پتاسیم، کلر و سدیم را به خون باز جذب می کند.
لوله پیچیده دور: این قسمت سدیم بیشتری را به درون خون بازجذب کرده و پتاسیم و اسید را دفع می کند.
هنگامی که مایع به انتهای توبول می رسد، رقیق شده و سرشار از اوره می باشد. اوره یک محصول جانبی از سوخت و ساز پروتئین ها است که در ادرار دفع می شود.
بخش قشری کلیه
به ناحیه بیرونی کلیه، بخش قشری آن می گویند. این قسمت حاوی گلومرول و لوله های پیچیده است.
لبه های بیرونی بخش قشری کلیه به وسیله کپسول کلیوی احاطه شده اند. کپسول کلیوی لایه ای از بافت چربی است. بخش قشری و کپسول کلیوی با یکدیگر ساختار های درونی کلیه را در بر گرفته و از آن ها محافظت می کنند.
عکس کلیه انسان
بخش مرکزی کلیه
بخش مرکزی کلیه بافت صاف و درونی کلیه است. این قسمت حاوی قوس هنله و هرم های کلیوی می باشد.
هرم های کلیوی
هرم های کلیوی ساختار های کوچکی هستند که حاوی دسته هایی از نفرون ها و توبول ها می باشند. این توبول ها مایع را به درون کلیه منتقل می کنند. سپس این مایع نفرون ها را ترک کرده و به سمت ساختار هایی درونی می رود که ادرار را جمع کرده و به بیرون از کلیه منتقل می کنند.
مجاری جمع کننده
در انتهای هر نفرون در بخش مرکزی کلیه یک مجرای جمع کننده وجود دارد. این قسمت جایی است که مایعات تصفیه شده نفرون ها را ترک می کنند. هنگامی که مایع به مجرای جمع کننده وارد شد به مسیر خود به سمت لگنچه های کلیوی ادامه می دهد.
لگنچه کلیوی
لگنچه کلیوی فضایی قیف مانند در داخلی ترین بخش کلیه است. این فضا در مسیر ادرار به سمت مثانه همانند یک مجرا عمل می کند.
کالیس کلیه
کالیس کلیه چیست؟ اولین بخش لگنچه کلیوی را کالیس ها تشکیل می دهند. این موارد فضا هایی کوچک و فنجان مانند هستند که مایع را قبل از رفتن به مثانه در خود جمع می کنند. همچنین، کالیس ناحیه ای است که مایع اضافی و مواد دفعی به ادرار تبدیل می شوند.
ناف کلیه
ناف کلیه مجرایی کوچک بوده که در لبه داخلی کلیه جای گرفته است. لبه داخلی ناحیه ای است که کلیه به سمت داخل خمیده شده و شکل لوبیایی کلیه را به وجود می آورد. از این ناحیه علاوه بر لگنچه کلیوی موارد زیر نیز عبور می کنند:
شریان کلیوی: این شریان خون دارای اکسیژن را جهت تصفیه شدن از قلب به کلیه ها می رساند.
ورید کلیوی: این ورید خون تصفیه شده را از کلیه ها به سمت قلب باز می گرداند.
ادرار از کلیه ها به کجا می رود تا دفع شود؟
میزنای
میزنای لوله ای عضلانی است که ادرار را به درون مثانه می راند. ادرار در مثانه جمع شده و سپس از بدن خارج می شود.
اجزای کلیه
هر کلیه از:
1- یک قشر خارجی
2- یک مدولای داخلی کلیه
3- یک لگن کلیه
تشکیل شده است.
خون در قشر کلیه فیلتر می شود. درونبخش کلیه شامل اهرام کلیه است که در آن تشکیل ادرار می گیرد. ادرار از اهرام کلیه به لگن کلیه منتقل می شود. این ساختار قیفی شکل حفره مرکزی هر کلیه را اشغال کرده و سپس با گسترش به سمت حالب، باریک می شود. ادرار از لگن کلیه به حالب تخلیه می شود.
بیماری های کلیوی
از آنجایی که کلیه ها عملکرد های حیاتی بسیاری داشته و سموم مختلفی را دفع می کنند، مستعد ابتلا به مشکلات متعددی هستند.برخی از این بیماری ها عبارتند از:
بیماری مزمن کلیوی
نارسایی کلیه
سنگ کلیه
گلومرونفریت
نفریت حاد
عفونت های مجاری ادراری
کالیکتازی
اسیدوز
اورمی
هیدرونفروز
پیلونفریت
کیست کلیوی
سندرم نفروتیک
ازتومی
علائم بیماری های کلیوی
بیماری های کلیوی می توانند طیفی از علائم را ایجاد کنند. برخی از علائم رایج شامل موارد زیر می شوند:
مشکل خواب
خستگی
عدم توانایی تمرکز
خشکی و خارش پوست
افزایش یا کاهش ادرار
وجود خون در ادرار
ادرار کف آلود
پف کردن اطراف چشم
تورم پا یا مچ آن
کاهش اشتها
کرامپ های عضلانی
در صورت مشاهده هر کدام از علائم فوق باید با پزشک تماس گرفته شود. بسته به علائم فرد، امکان دارد جهت تشخیص بیماری پزشک انجام برخی آزمایش های عملکردی کلیه را تجویز کند.
نکاتی در ارتباط با سلامت کلیه
کلیه ها اندام های مهمی هستند که بسیاری از دیگر اعضای بدن از جمله قلب را تحت تاثیر قرار می دهند. برای اینکه کلیه ها عملکرد موثر خود را حفظ کنند باید از نکات زیر پیروی شود:
از مصرف بیش از حد نمک خودداری کنید
مصرف زیاد غذا های نمکی می تواند تعادل مواد معدنی را در خون مختل کند. این وضعیت می تواند داشتن عملکرد مناسب را برای کلیه ها دشوار سازد. سعی کنید مواد غذایی فرآوری شده را با مواد غذایی کامل جایگزین کنید. مواد غذایی فرآوری شده معمولا سرشار از نمک هستند. از جمله غذا های کامل می توان به موارد زیر اشاره کرد:
میوه ها و سبزیجات تازه
برش های بدون چربی گوشت
آجیل ها
ورزش
فشار خون بالا یکی از عوامل خطر شناخته شده برای بیماری مزمن کلیوی است. ورزش منظم حتی به مدت 20 دقیقه در روز می تواند به کاهش فشار خون کمک کند.
به میزان کافی مایعات بنوشید
نوشیدن مقادیر زیاد آب به کلیه ها در انجام یکی از مهم ترین وظایف خود یعنی دفع سموم کمک می کند.
در مصرف دارو ها احتیاط کنید
مصرف متداول دارو های بدون نسخه مانند دارو های ضد التهاب غیر استروئیدی می تواند با گذشت زمان سبب آسیب دیدن کلیه ها شود. مصرف گاه به گاه این دارو ها مشکلی به همراه ندارد اما در صورت ابتلا به یک بیماری مانند آرتریت (التهاب مفاصل) که نیاز به مدیریت درد دارد باید جهت یافتن روشی جایگزین با پزشک خود مشورت کرد.
عوامل خطر ابتلا به بیماری های کلیوی
چندین مورد می توانند خطر ابتلا به یک بیماری کلیوی را افزایش دهند. در صورت ابتلا به موارد زیر باید به صورت متداول عملکرد کلیه های خود را آزمایش کرد:
دیابت
چاقی
فشار خون بالا
سابقه خانوادگی بیماری های کلیوی
درویشی
یکشنبه ۸ خرداد ۱( 1 سال پیش)
تعداد بازدید:
مشاهده پرسش
