ریفلاکس وزیکویورترال زمانی اتفاق می افتد که ادرار در مثانه مجدد به حالب و کلیه ها برمی گردد. مثانه عضوی توخالی و عضلانی است که قبل از پروسه ادرار کردن، ادرار را در خود ذخیره می کند. مثانه 3 مجرا دارد. 2 مجرای حالب که ادرار را از کلیه ها تخلیه می کنند و 1 مجرا که مثانه را به مجرای خروجی ادرار از بدن متصل می کند.
حالب ها لوله هایی به شکل قیف هستند که ادرار را از کلیه ها حمل می کنند. حالب ها با زاویه مورب به مثانه وارد می شوند و دارای یک سیستم دریچه ی یک طرفه هستند که به طور معمول از جریان ادرار به سمت بالا در جهت حالب به کلیه ها جلوگیری می کند. هنگامی که کودک ریفلاکس وزیکویورترال داشته باشد، مکانیزمی که از برگشت جریان ادرار جلوگیری می کند کار نمی کند و اجازه می دهد ادرار از هر دو جهت جریان یابد. این بیماری بیشتر اوقات در دوران نوزادی و کودکی تشخیص داده می شود. کودکی که دچار ریفلاکس وزیکویورترال شده است در معرض خطر ابتلا به عفونت های مکرر کلیه است. با گذشت زمان، می تواند باعث آسیب و ایجاد زخم در کلیه ها شود.
فهرست موضوعات
چه عواملی باعث ریفلاکس وزیکویورترال می شوند؟
علل مختلفی وجود دارد که ممکن است کودک دچار ریفلاکس وزیکویورترال شود. برخی از علل شایع تر عبارتند از:
- داشتن والدین یا خواهر و برادر با ریفلاکس وزیکویورترال.
- متولد شدن با نقص لوله عصبی مانند اسپینا بیفیدا.
- داشتن سایر ناهنجاری های دستگاه ادراری، مانند دریچه های خلفی مجرای ادرار، یورتروسل یا حالب بزرگ شده.
در دوران نوزادی، این بیماری در بین پسران بیشتر دیده می شود زیرا با ادرار کردن فشار بیشتری در کل دستگاه ادراری آن ها وجود دارد. در اوایل کودکی، بی نظمی بیشتر در دختران دیده می شود. ریفلاکس وزیکویورترال در کودکان سفیدپوست بیشتر از کودکان آفریقایی-آمریکایی است.
علائم ریفلاکس وزیکویورترال چیست؟
موارد زیر شایع ترین علائم ریفلاکس وزیکوورترال می باشند. با این حال هر کودکی ممکن است علایم متفاوتی را تجربه کند. علائم آن ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- عفونت مجاری ادراری: عفونت ادراری در کودکان زیر 5 سال غیر معمول است. به خصوص در پسران در هر سنی بعید است، مگر اینکه ریفلاکس وزیکویورترال وجود داشته باشد.
- اشکال در ادرار کردن
- توده ی شکمی ناشی از کلیه ی متورم
- ضعف در افزایش وزن
- فشار خون بالا
ریفلاکس وزیکویورترال چگونه تشخیص داده می شود؟
ریفلاکس وزیکویورترال اغلب قبل از تولد کودک با سونوگرافی یافت می شود. اگر سابقه خانوادگی ریفلاکس وزیکویورترال وجود داشته باشد، اما کودک شما هیچ علامتی نداشته باشد، پزشک ممکن است برای رد ریفلاکس وزیکویورترال تست های تشخیصی را توصیه کند. روش های تشخیصی ریفلاکس وزیکویورترال ممکن است شامل موارد زیر باشد:
# سیستوروتروگرام تخلیه ای:
این روش یک اشعه ایکس خاص است که دستگاه ادراری را بررسی می کند. یک کاتتر (لوله توخالی) در مجرای ادرار که ادرار را از مثانه به خارج بدن منتقل می کند، قرار می گیرد. مثانه با یک ماده رنگی مایع پر می شود. با پر شدن و تخلیه مثانه، تصاویری با اشعه ایکس گرفته می شود. تصاویر وجود جریان معکوس ادرار به حالب و کلیه ها نشان می دهند.
# سونوگرافی کلیه:
سونوگرافی یک آزمایش غیرتهاجمی است که در آن یک مبدل بر روی شکم در ناحیه کلیه ها گذاشته می شود. این مبدل امواج صوتی که به کلیه ها تابیده می شود را تولید می کند و تصویری از کلیه ها را به روی صفحه نمایش ویدئو منتقل می کند. این آزمایش برای تعیین اندازه و شکل کلیه و یافتن توده، سنگ کلیه، کیست، انسداد یا ناهنجاری های دیگر استفاده می شود.
# آزمایش خون
یکی دیگر از روش های تشخیص ریفلاکس وزیکویورترال آزمایش خون می باشد.
درمان ریفلاکس وزیکویورترال
ریفلاکس وزیکویورترال می تواند شدت های متفاوتی داشته باشد. هنگامی که ادرار در حالب ها بازگشت داشته باشد، می تواند باعث ریفلاکس خفیف شود. یا می تواند باعث ریفلاکس شدید شود که منجر به عفونت کلیه و آسیب دائمی کلیه گردد. درمان ویژه ریفلاکس وزیکویورترال توسط پزشک کودک شما بر اساس موارد زیر تعیین می شود:
- سن، سلامت کلی و سابقه پزشکی کودک شما
- شدت بیماری
- تحمل کودک شما نسبت به داروها یا روش های درمانی خاص
- انتظارات برای روند بیماری
- نظر یا اولویت شما
پزشک ممکن است یک سیستم درجه بندی (از 1 تا 5) تعیین کند تا میزان شدت رفلاکس فرزند شما را مشخص کند. هرچه درجه بالاتر باشد، ریفلاکس شدیدتر است.
بیشتر کودکانی که ریفلاکس وزیکویورترال درجه 1 تا 3 دارند نیازی به هیچ نوع درمان زیادی ندارند. ریفلاکس با گذشت زمان و معمولاً طی 5 سال برطرف می شود. کودکانی که دچار تب یا عفونت مکرر می شوند، ممکن است به درمان آنتی بیوتیکی پیشگیرانه و آزمایشات دوره ای ادرار نیاز داشته باشند. درمان جراحی نیز جزو گزینه های درمانی است.
کودکانی که ریفلاکس وزیکویورترال درجه 4 و 5 دارند، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند. در طی این روش، جراح دستگاهی با دریچه فلپ برای حالب ایجاد می کند که از جریان معکوس ادرار به کلیه جلوگیری می کند. در موارد شدیدتر و وجود زخم در کلیه و حالب، ممکن است نیاز باشد که با جراحی برداشته شود.
درمان های جدیدی برای ریفلاکس وزیکویورترال در حال بررسی است. برای کسب اطلاعات بیشتر با پزشک متخصص کلیه و مجاری ادراری مشورت کنید.
دکتر حسین کرمی متخصص کلیه
