- سنگ های مثانه، بیشترین شیوع را در مردان بالاتر از 50 سال دارند.
- اغلب، عوامل ایجاد کننده سنگ های مثانه بیماری های زمینه ای هستند.
- علائم ابتلا به سنگ های مثانه شامل تغییر در رنگ ادرار و احساس درد در هنگام دفع ادرار می شوند.
- احتمال ابتلا به سنگ های مثانه در زنان کمتر است.
- سنگ های مثانه می توانند یکی از عوامل پیدایش خون در ادرار باشند.
فهرست موضوعات
سنگ مثانه چیست؟
سنگ های مثانه می توانند حاوی انواعی از مواد معدنی بوده که در هنگام دفع غیر کامل ادرار در مثانه انباشته می شوند. سنگ های مثانه که به سیستولیت ها نیز شناخته می شوند توسط تجمع مواد معدنی به وجود می آیند. این سنگ ها زمانی ایجاد می شوند که مثانه در هنگام دفع ادرار به طور کامل تخلیه نمی شود.
در نهایت، ادرار باقی مانده غلیظ شده و مواد معدنی آن تبدیل به کریستال یا بلور می شوند. گاهی اوقات این سنگ ها در هنگامی که هنوز کوچک هستند به وسیله ادرار دفع می شوند. در دیگر مواقع، سنگ های مثانه به دیواره مثانه یا میزنای گیر می کنند. میزنای لوله ای است که ادرار را از کلیه به مثانه تخلیه می کند.
در صورتی که چنین وضعیتی به وجود آید تعداد کریستال ها بیشتر شده و سنگ ها نیز با گذشت زمان بزرگ تر می شوند. سنگ های مثانه همواره سبب بروز علائم نشده و امکان دارد مدتی در مثانه باقی بمانند. این سنگ ها اغلب هنگامی یافت می شوند که به دلایلی دیگر از ناحیه مثانه تصاویر اشعه ایکس گرفته می شود. امکان دارد، جهت از بین بردن سنگ های بزرگ مثانه به کمک افراد متخصص در زمینه سلامت نیاز باشد.
در ابتلا به سنگ های مثانه ممکن است یک سنگ یا دسته ای از سنگ ها به وجود آیند. این سنگ ها شکل های متفاوتی دارند. برخی از سنگ های مثانه گرد و برخی دیگر شکل هایی غیر عادی دارند. با اینکه سنگ های بسیار ریز مثانه با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نیستند اما برخی از آن ها می توانند تا اندازه قابل توجهی رشد کنند. طبق رکورد های جهانی گینس، بزرگترین سنگ مثانه وزنی نزدیک به 2 کیلوگرم داشته است.
علائم سنگ مثانه
امکان دارد، سنگ های مثانه علائمی فوری را به وجود نیاورند. با این حال، در صورتی که این سنگ ها مثانه را تحریک کنند، می توانند علائمی را نیز به وجود آورند. از جمله این علائم می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد یا ناراحتی در آلت تناسلی مردانه
- افزایش دفعات دفع ادرار یا قطع شدن متداول جریان آن
- تاخیر در شروع جریان ادرار
- درد در ناحیه پایینی شکم
- درد یا ناراحتی در هنگام دفع ادرار
- پدیدار شدن خون در ادرار
- کف کردن ادرار یا تیره شدن غیر عادی ادرار
عوامل ایجاد سنگ های مثانه
سنگ های مثانه هنگامی تشکیل می شوند که پس از دفع ادرار، مقداری از آن در مثانه باقی می ماند. این وضعیت در اثر مشکلات زمینه ای به وجود می آید که از تخلیه کامل مثانه جلوگیری می کنند.
اختلالاتی که می توانند از تخلیه کامل مثانه جلوگیری کنند:
مثانه نورولوژیک: در صورتی که به اعصاب بین مثانه و دستگاه عصبی آسیب رسد، امکان دارد مثانه قادر به تخلیه کامل نباشد. اعصاب ذکر شده می توانند در اثر مواردی از جمله آسیب نخاعی یا سکته مغزی آسیب بینند.
بزرگی پروستات: در صورتی که پروستات بزرگ شود، بر روی میزراه فشار آورده، جریان ادرار را مختل کرده و سبب می شود تا مقداری از ادرار در مثانه باقی بماند.
ابزار های پزشکی: سنگ های مثانه می توانند در اثر کاتتر ها یا ابزار هایی به وجود آیند که به مثانه وارد می شوند.
التهاب مثانه: ابتلا به عفونت های مجاری ادراری یا پرتو درمانی می تواند سبب بزرگی مثانه شوند.
سنگ های کلیوی: سنگ های کلیوی می توانند از طریق میزراه به مثانه وارد شوند. در صورتی که این سنگ ها بیش از حد بزرگ باشند، در مثانه باقی مانده و سبب انسداد جریان ادرار می گردند. سنگ های کلیوی شیوع بیشتری نسبت به سنگ های مثانه دارند.
دیورتیکول مثانه: این موارد کیسه هایی هستند که در مثانه به وجود می آیند. این کیسه ها در صورت بزرگ شدن می توانند مقداری از ادرار را در خود نگه داشته و مانع از تخلیه کامل مثانه شوند.
سیستوسل: دیواره مثانه در زنان می تواند ضعیف شده و دچار افتادگی بر روی واژن شود. این وضعیت می تواند جریان ادرار را در مثانه تحت تاثیر قرار دهد.
درباره دفع سنگ کلیه از مثانه بخوانید.
عوارض سنگ مثانه
با اینکه سنگ های مثانه هیچ گونه علائمی را به وجود نمی آورند اما در صورت خارج نشدن می توانند سبب بروز برخی عوارض شوند. در پایین دو عارضه اصلی این سنگ ها بیان شده است:
- اختلال مزمن عملکرد مثانه: این مورد شامل دفعات مکرر دفع ادرار می شود که با درد و ناراحتی همراه است. گاهی اوقات، سنگ های مثانه می توانند جریان ادرار را به صورت کامل مسدود کنند.
- عفونت های مجاری ادراری (عفونت های مکرر)
در صورتی که سنگ های یافت شده در مثانه کوچک باشند، فرد می تواند با افزایش مقدار آب مصرفی این سنگ ها را به صورت طبیعی دفع کند. در صورتی که این سنگ ها بزرگ باشند، گزینه های درمانی شامل شکستن یا برداشتن آن ها به روش جراحی می شوند.
مراحل درمان سنگ مثانه
پزشک پس از انجام جراحی از خارج شدن تمامی سنگ ها مطمئن می شود. امکان دارد، پزشک جهت اطمینان انجام دوباره آزمایش ها را درخواست کرده و دارو هایی را برای پیشگیری از ابتلا به عفونت تجویز کند. پزشک به دنبال درمان علت ایجاد کننده سنگ های مثانه خواهد بود. برای مثال، در صورتی که یک تومور در مثانه یافت شود، سرطانی بودن آن را بررسی می کند.
شکستن سنگ های مثانه
پزشک در فرایندی به نام سیستولیتولاپاکسی یک لوله باریک و کوچک را به همراه یک دوربین به درون میزراه وارد می کند. این دوربین در انتهای لوله قرار دارد. پزشک به وسیله این لوله توانایی مشاهده و شکستن سنگ ها را خواهد داشت. میزراه مجرایی است که در انتهای آلت تناسلی مردانه یا واژن قرار دارد.
پزشک قبل از خارج کردن سنگ ها، آن ها را با استفاده از لیزر، امواج فراصوت یا ابزار کوچک دیگری می شکند. این فرایند تحت بیهوشی یا بی حسی انجام می شود. عوارض ناشی از سیستولیتولاپاکسی نادر بوده اما می توانند شامل پارگی دیواره مثانه و ابتلا به عفونت شوند.
برداشتن به وسیله جراحی
در صورتی که سنگ ها بیش از حد بزرگ بوده و امکان شکستن آن ها به وسیله سیستولیتولاپاکسی وجود نداشته باشد، جراحی گزینه درمانی جایگزین خواهد بود. جراح با ایجاد یک برش بر روی شکم به مثانه وارد شده و سنگ های مثانه را خارج می کند. هر گونه فرایند جراحی با خطراتی همراه است، به همین دلیل، سیستولیتولاپاکسی همواره انتخاب اول خواهد بود.
پیشگیری از ابتلا به سنگ مثانه
از آنجایی که سنگ های مثانه به وسیله طیفی از بیماری ها به وجود می آیند، هیچ راه مشخصی برای پیشگیری از آن ها وجود ندارد. با این حال، در صورت تجربه کردن علائم ادراری غیر عادی، مراجعه زود هنگام به پزشک توصیه می شود. از جمله این علائم غیر عادی می توان به درد، تغییر رنگ و وجود خون در ادرار اشاره کرد. مصرف مایعات فراوان نیز به شکسته شدن سنگ های در حال شکل گیری کمک خواهد کرد.
برخی افراد مبتلا به سنگ های مثانه پس از دفع ادرار احساس خواهند کرد که مقداری ادرار در مثانه آن ها باقی مانده است. در این موارد، بهترین کار دفع ادرار 10 تا 20 ثانیه پس از مرتبه اول است. این کار دفع دو مرحله ای ادرار نامیده شده و می تواند به پیشگیری از تشکیل سنگ های مثانه کمک کند. برخی تحقیقات نشان داده اند در افرادی که به بزرگی پروستات ابتلا دارند، نشستن می تواند به تخلیه کامل مثانه کمک کند. تخلیه کامل مثانه روند تشکیل سنگ های مثانه را آهسته تر کرده و یا از آن جلوگیری می کند.
درمان گیاهی سنگ مثانه در مردان و زنان
امروزه متاسفانه بسیاری از افراد با جستجوی سطحی در اینترنت و شبکه های اجتماعی اقدام به خوددرمانی می کنند.
پزشکان توصیه می کنند از مصرف خودسرانه داروها خودداری نمایید زیرا احتمال عوارض جانبی و تداخل با سایر داروهای مصرفی شما وجود دارد.
اما شما می توانید با رعایت رژیم غذایی و مصرف برخی داروهای گیاهی بی ضرر، روند بیماری خود را کند کنید.
این موارد را در رژیم غذایی خود رعایت کنید:
- نوشیدن آب
- مصرف آبلیمو: برای جلوگیری از تشکیل سنگ های کلسیمی (حتما سعی کنید از آبلیموی تازه استفاده کنید و از مصرف آبلیموهای کارخانه ای به دلیل وجود مواد شیرین کننده که احتمال تشکیل سنگ کلیه را افزایش می دهند خودداری کنید).
- سرکه سیب برای درمان سنگ مثانه (ترکیب 2 قاشق سرکه سیب به همراه یک چهارم لیتر آب می تواند در درمان سنگ های کلسیمی مؤثر باشد).
- عصاره مالت (با مصرف ماءالشعیر های بدون گندم)
دکتر کلیه ، مرجع درمان بیماری های کلیه و مجاری ادراری
زیر نظر دکتر حسین کرمی، متخصص اورولوژی
