سرطان مثانه ششمین سرطان شایع در آمریکا است و طبق آمار مؤسسه ملی سرطان آمریکا، هر سال هشتاد هزار نفر به آن مبتلا می‌شوند. احتمال ابتلا به سرطان مثانه در مردان چهار برابر بیشتر از زنان است. سرطان مثانه هشتمین عامل مرگ در مردان است. در این مقاله به طور کامل به توضیح درباره ی سرطان مثانه، انواع سرطان مثانه، روش های درمان این بیماری، عوامل تاثیر گذار بر ایجاد این سرطان و … می پردازیم.
مثانه یک عضو توخالی است که ادرار را در خود نگه می‌دارد و سپس آن را از بدن دفع می‌کند. ادرار از کلیه از طریق لوله‌هایی به نام میزنای به مثانه می‌رسد و از طریق مجرای ادرار از بدن دفع می‌شود. پوشش داخلی مثانه متشکل از سلول‌هایی است که سلول‌های اوروتلیال نامیده می‌شوند. 90 درصد سرطان‌های مثانه در سلول‌های اوروتلیال شکل می‌گیرند و به آن کارسینوم سلول ترانزیشنال گفته می‌شود.
فهرست موضوعات
عامل سرطان مثانه چیست؟ (علت سرطان مثانه)
هرچند عامل دقیق سرطان مثانه هنوز شناخته نشده است، سن و جنسیت در میان مهمترین ریسک فاکتورها هستند. دیگر ریسک فاکتورها شامل موارد زیر می‌شود:
- سابقه خانوادگی
- جهش‌های ژنتیکی ارثی یا سندرم سرطان ارثی
- مصرف سیگار
- عفونت‌های مزمن مثانه
- استفاده بلند مدت از سوند
چه افرادی مستعد ابتلا به سرطان مثانه هستند؟
سرطان مثانه بیشتر در میان افراد مسن دیده می‌شود. بر اساس اطلاعات مؤسسه ملی سرطان آمریکا:
- متوسط سن افراد در هنگام تشخیص سرطان مثانه 72 است.
- متوسط سن افرادی که به دلیل سرطان مثانه فوت می‌کنند 79 سال است.
- سرطان مثانه بیشتر در میان افراد بین 65 تا 74 سال دیده می‌شود.
- بیش از 92 درصد تمامی موارد سرطان مثانه در افراد بالای 55 سال دیده شده است.
تشخیص سرطان مثانه
ابزارها و آزمایشات تشخیص سرطان مثانه شامل موارد زیر می‌شوند:
- سیستوسکوپی
- تست‌های آزمایشگاهی مانند تست ژنومیک پیشرفته و آزمایش ادرار
- نمونه برداری
- پیلوگرام
- آزمایشات تصویربرداری مانند رادیولوژی، ام‌آر آی، سونوگرافی و سی‌تی اسکن
- اسکن استخوان
ریسک فاکتورهای سرطان مثانه
هرسال بیش از هشتاد هزار آمریکایی به سرطان مثانه مبتلا می‌شوند. هر فردی می‌تواند مبتلا به سرطان مثانه شود، اما عواملی مانند سن، نژاد و جنسیت می‌توانند ریسک بیماری را افزایش دهند. اطلاع از ریسک‌های رفتاری سرطان مثانه می‌تواند به شما کمک کند تا اقدامات پیشگیرانه را انجام دهید و شانس ابتلا به بیماری را کاهش دهید، یا به شما و پزشک کمک می‌کند علائم سرطان مثانه را زودتر شناسایی کنید.
چه عواملی منجر به سرطان مثانه می‌شوند؟
سرطان مثانه زمانی رخ می‌دهد که دی‌ان‌ای سلول‌های مثانه جهش می‌یابند یا تغییر می‌کنند و در نتیجه عوامل کنترل رشد سلول غیرفعال می‌شوند. در بسیاری موارد، این سلول‌های جهش‌یافته از بین می‌روند یا از سوی سیستم ایمنی مورد حمله قرار می‌گیرند. اما برخی از این سلول‌های جهش یافته ممکن است از دست سیستم ایمنی فرار کنند و با رشد غیرقابل کنترل، منجر به تشکیل تومور در مثانه شوند.
هرچند عامل اصلی سرطان مثانه به درستی مشخص نیست، برخی ریسک فاکتورها به این بیماری منجر می‌شوند که شامل مصرف دخانیات و قرار گرفتن در معرض برخی گازها و مواد شیمیایی است. همچنین، افرادی که سابقه خانوادگی سرطان مثانه دارند ریسک بالاتری برای ابتلا به این بیماری دارند.
ریسک فاکتورهای شناخته شده سرطان مثانه شامل موارد زیر می‌شود:
عوامل کلی
جنسیت: مردان بیشتر از زنان در معرض خطر سرطان مثانه هستند. طبق اطلاعات انجمن سرطان آمریکا، شانس ابتلای مردان به سرطان مثانه 1 در 26 است. اما برای زنان این رقم 1 در 86 است.
سن: اکثر افرادی که به سرطان مثانه مبتلا می‌شوند در سنین بالا قرار دارند. متوسط سن تشخیص 73 سال است و 90 درصد بیماران بالای 55 سال سن دارند.
نژاد: سرطان مثانه در افراد سفید پوست دوبرابر افراد سیاه پوست است. این بیماری در میان نژاد آسیایی، آمریکای لاتین و سرخپوست شیوع کمتری دارد.
عوامل ژنتیکی
سابقه خانوادگی: افرادی که یکی از اعضای خانواده آنها به سرطان مثانه مبتلا بوده است ریسک بالاتری برای ابتلا به این بیماری دارند. گاهی مواقع، اعضای خانواده مبتلا به سرطان مثانه در معرض یک عامل سرطان‌زا بوده‌اند. گاهی مواق، آنها ممکن است فاکتورهای غیرعادی ژنتیکی مرتبط با سرطان مثانه را داشته باشند. به ویژه جهش‌هایی در ژن‌های GNT و NAT می‌تواند به تغییر روش تجزیه برخی سم‌ها در بدن منجر شود که در نهایت می‌تواند منجر به تشکیل سلول‌های سرطانی در دیواره مثانه شود. سندروم‌های ارثی ژنتیکی دیگر هم می‌توانند ریسک سرطان مثانه را بالا ببرند مانند:
Rb1: تغییر ژن RB1 یا رتینوبلاستوما، با سرطان چشم در نوزادان مرتبط است و می‌تواند ریسک سرطان مثانه را بالا ببرد.
بیماری کاودن: این سندروم با یک نوع غیرعادی ژن PTEN مرتبط است که می‌تواند باعث ایجاد سرطان‌های سینه و تیروئید شود و ریسک ابتلا به سرطان مثانه را بالا ببرد.
سندروم لینچ: این بیماری ژنتیکی، که با نام سرطان کولورکتال غیرپولیپی هم شناخته می‌شود، اغلب با سرطان کولون و آندومتر مرتبط است. اما این سندروم همچنین می‌تواند ریسک سرطان مثانه و میزنای را هم افزایش دهد.
سبک زندگی
مصرف سیگار: مصرف سیگار بزرگترین ریسک فاکتور سرطان مثانه است. افراد سیگاری نسبت به افراد غیرسیگاری دوبرابر بیشتر در معرض ابتلا به سرطان مثانه هستند. استنشاق دود سیگار می‌تواند عوامل سرطان‌زا را از ریه وارد جریان خون کند. این عوامل سرطان‌زا سپس به وسیله کلیه‌ها فیلتر می‌شوند و در ادرار جمع می‌شوند. از آنجا که ادرار در مثانه جمع می‌شود، این عوامل سرطان‌زا می‌توانند به سلول‌های دیواره مثانه آسیب بزنند و ریسک سرطان را بالا ببرند.
در معرض قرار گرفتن در محل کار: برخی مواد شیمیایی در صنعت رنگ سازی مانند بنزیدین و بتانفتیلامین با سرطان مثانه در ارتباط هستند. صنایع دیگر که در آنها مواد شیمیایی به کار می‌رود و ممکن است منجر به سرطان مثانه شوند شامل صنعت چرم، لاستیک، پارچه، رنگ‌سازی و چاپ هستند. افرادی که بیشتر در معرض سرطان مثانه هستند نقاش ساختمان، تکنسین ماشین‌آلات، چاپگر، آرایشگران (به دلیل تماس با رنگ مو) و رانندگان کامیون (به دلیل تماس با بخار گازوئیل) هستند.
آرسنیک: نوشیدن آب حاوی آرسنیک با سرطان مثانه مرتبط است. وجود آرسنیک در آب به محل زندگی و منبع آب بستگی دارد. در آمریکا، اقدامات ایمنی در نظر گرفته شده‌اند تا سطح آرسنیک در آب آشامیدنی عمومی کاهش یابد.
مصرف مایعات کم: نوشیدن روزانه مایعات فراوان باعث کاهش ریسک ابتلا به سرطان مثانه می‌شود. به همین ترتیب، نوشیدن مایعات اندک ممکن است ریسک این بیماری را افزایش دهد چون مواد شیمیایی در مثانه به مدت طولانی‌تری باقی می‌مانند.
بیماری های تاثیر گذار در سرطان مثانه
عفونت و التهاب مزمن مثانه: مشکلات مرتبط با افزایش ریسک سرطان مثانه شامل عفونت ادراری، سنگ کلیه و مثانه و دیگر عوامل التهاب مثانه است. تب حلزون که یک عفونت انگلی است، ممکن است به مثانه برسد و می‌تواند ریسک سرطان مثانه سلول سنگفرشی را افزایش دهد. در آمریکا، تب حلزونی نادر است. در آفریقا و خاورمیانه، که این انگل‌ها بیشتر شایع هستند، سرطان مثانه سلول سنگفرشی هم شایع‌تر است.
سابقه فردی سرطان مثانه: سرطان می‌تواند در دیگر نواحی اوروتلیوم، مانند دیواره کلیه، میزنای و پیشابراه هم رخ دهد. سرطان در هر کدام از این نواحی می‌تواند خطر یک تومور دیگر را در این لایه از سلول‌ها افزایش دهد. افرادی که سرطان مثانه دارند باید پس از درمان تحت نظارت دقیق باشند چون تومورهای دیگر در اوروتلیوم بسیار شایع هستند.
نقایص مثانه از زمان تولد: به طور معمول، ارتباط بین ناف و مثانه که قبل از تولد شکل می‌گیرد، پس از تولد از بین می‌رود. برخی مواقع، بخش‌هایی از این ارتباط پس از تولد باقی می‌ماند و ممکن است سرطانی شود. یک نقص مادرزادی دیگر این است که مثانه و دیواره شکمی به هم پیوند می‌خورند و دیواره داخلی مثانه را در تماس با دیگر اعضای بدن قرار می‌دهد. حتی پس از عمل جراحی ترمیمی، افرادی که این بیماری را داشته‌اند با ریسک سرطان مثانه مواجه هستند.
علائم دقیق سرطان مثانه چیست؟
از آنجا که مثانه مسئول نگه داشتن ادرار پس از تولید به وسیله کلیه‌ها است، بسیاری از علائم سرطان مثانه می‌تواند با مشکلات دفع ادرار همراه باشد.
درک اینکه چه زمانی علائم نشانه یک مشکل جدی هستند و تشخیص بیماری یا تأیید تشخیص قبلی به تخصص یک متخصص کلیه باتجربه در درمان سرطان مثانه نیاز دارد.
مراحل اولیه سرطان مثانه ممکن است علائمی نداشته باشد. اما با پیشرفت بیماری، بسیاری از نشانه ها با دفع ادرار مرتبط هستند. علائم شامل موارد زیر می‌شوند:
- خون در ادرار
- دفع ادرار دردناک یا مکرر
- ناتوانی در دفع ادرار
- احساس نیاز به دفع ادرار در صورتی که مثانه پر نیست
علائم سرطان پیشرفته مثانه شامل درد در قسمت تحتانی پشت و ورم پاها است.
علائم هشداردهنده اولیه سرطان مثانه
خون در ادرار معمولاً اولین نشانه سرطان مثانه است. خون می‌تواند باعث تغییر رنگ ادرار به نارنجی، صورتی و در موارد نادر قرمز تیره شود. ممکن است خون مرتباً در ادرار مشاهده شود یا اینکه در فاصله چند روز یا چند هفته ظاهر شود یا از بین برود.
سرطان مثانه در مراحل اولیه به جز خونریزی، اغلب باعث درد یا دیگر علائم نمی‌شود. اما خون در ادرار همیشه به معنی وجود تومور در مثانه نیست. احتمال اینکه خون نشانه یک مشکل کم اهمیت‌تر مانند عفونت باشد، بیشتر است.
تغییر در دفع ادرار می‌تواند یک نشانه اولیه دیگر سرطان مثانه باشد. تکرر ادرار، درد در هنگام دفع ادرار، ناتوانی در دفع ادرار و حس نیاز به ادرار کردن حتی وقتی که مثانه پر نیست می‌توانند نشانه‌های سرطان مثانه باشند. اما این تغییرات بیشتر نشانه یک مشکل بی‌خطرتر مانند یک تومور خوش خیم یا عفونت هستند.
نشانه‌های سرطان پیشرفته مثانه
وقتی تومورهای مثانه بزرگ می‌شوند یا سلول‌های سرطانی به دیگر نواحی بدن گسترش می‌یابند، می‌توانند نشانه‌های زیر را به همراه داشته باشد:
- درد در قسمت تحتانی پشت که بیشتر در یک سمت بدن متمرکز است.
- درد استخوان
- ورم پا
اگر پزشک به سرطان مثانه مشکوک باشد، آزمایشاتی را تجویز می‌کند تا دلیل بروز علائم را مشخص کند.
انواع سرطان مثانه
#کارسینوم پاپیلاری
که از سطح داخلی مثانه به سمت مرکز تو خالی آن، به شکل انگشتی، رشد می‌کند. این تومورها اغلب سرطان پاپیلاری غیرتهاجمی نامیده می‌شوند، به این معنا که در لایه‌های عمیق‌تر دیواره مثانه رشد نمی‌کنند. وقتی سرطان کارسینوم پاپیلاری درجه پایین باشد، نئوپلاسم پاپیلاری با احتمال بدخیمی اندک نامیده می‌شود. درمان این کارسینوم اغلب نتایج مثبتی به همراه دارد.
#کارسینوم مسطح
این نوع از کارسینوم سلول ترانزیشنال از اورتلیوم به سمت مرکز مثانه رشد نمی‌کند. بلکه کارسینوم مسطح روی سطح دیواره مثانه باقی می‌ماند. اگر کارسینوم مسطح به اورتلیوم محدود باشد، به آن کارسینوم مسطح غیرتهاجمی یا کارسینوم مسطح درجا گفته می‌شود.
انواع نادر سرطان مثانه شامل موارد زیر می‌شود:
#کارسیونم سلول‌های سنگفرشی
یک تا دو درصد سرطان‌های تشخیص داده شده در ایالات متحده به این دسته تعلق دارد. سلول‌های سنگفرشی مانند سلول‌های مسطح روی پوست هستند. تقریباً تمامی کارسینوم‌های سلول سنگفرشی تهاجمی هستند.
#آدنوکارسینوم مثانه
بسیار شبیه به سلول‌های شکل‌دهنده غدد در سرطان‌های کولون است و یک درصد سرطان‌های مثانه در ایالات متحده را تشکیل می‌دهد.
#کارسینوم سلول‌های کوچک
بسیار نادر است و کمتر از یک درصد سرطان‌های مثانه در آمریکا را تشکیل می‌دهد. این نوع سرطان مثانه در سلول‌های نئواندوکرینی شروع می‌شود که شبیه به عصب هستند.
#سارکوما
یک نوع بسیار نادر دیگر سرطان مثانه است که از لایه عضلانی دیواره مثانه شروع می‌شود.
مراحل سرطان مثانه
کمیته مشترک سرطان آمریکا یک سیستم TNM برای ارزیابی سه عامل مهم در درمان سرطان طراحی کرده است:
- تومور (T) : اندازه تومور اصلی
- غدد لنفاوی (N): که نشان می‌دهد آیا سرطان به غدد لنفاوی رسیده است یا خیر.
- متاستاز (M): که نشان می‌دهد آیا سرطان به دیگر بخش‌های بدن گسترش یافته است یا خیر.
برای هر فاکتور یک عدد بین صفر تا چهار و حرف X در نظر گرفته می‌شود. هرچه عدد بزرگتر باشد نشانه شدت بیشتر بیماری است. به عنوان مثال، نمره T1 نشان می‌دهد که تومور از نمره T2 کوچکتر است. حرف X به این معنی است که اطلاعات قابلیت ارزیابی نداشته است.
وقتی نمره‌های T، N و M تعیین شدند، مرحله کلی سرطان تعیین می‌شود.
دسته بندی‌های T سرطان مثانه
- TX به معنای این است که تومور اصلی قابل ارزیابی نیست یا اطلاعاتی از آن در دست نیست.
- TO به این معنی است که نشانی از تومور اصلی نیست.
- Ta به معنای کارسینوم پاپیلاری غیرتهاجمی است.
- Tis به معنای کارسینوم مسطح غیرتهاجمی است که کارسینوم مسطح درجا هم نامیده می‌شود. به این معنا که بیماری هنوز به جاهای دیگر گسترش نیافته یا در لایه اورتلیوم دیواره مثانه محدود است. سلول‌های سرطانی به لایه‌های عمیق‌تر بافت دیواره مثانه نفوذ نکرده‌اند.
- T1 به این معنی است که تومور از لایه سلول‌های دیواره مثانه به بافت همبند زیر آن نفوذ کرده است. اما به لایه عضلانی مثانه نرسیده است.
- T2 به این معنا است که تومور به لایه عضلانی رسیده است. T2 دو زیرمجموعه دارد:
- T2a به این معناست که تومور در نیمه داخلی لایه عضلانی قرار دارد.
- T2b به این معناست که تومور در نیمه بیرونی لایه عضلانی قرار دارد.
- T3 به این معناست که تومور از لایه عضلانی رد شده و به بافت چربی دور آن رسیده است. T3 دو زیرمجموعه دارد:
- T3a به این معناست که گسترش تومور به درون بافت چربی تنها از طریق میکروسکوپ قابل مشاهده است.
- T3b به این معناست که گسترش به درون بافت چربی آنقدر بزرگ است که از طریق آزمایشات تصویربرداری قابل مشاهده است یا جراح می‌تواند با لمس آن را تشخیص دهد.
- T4 به این معناست که تومور به اعضا یا ساختارهای مجاور گسترش یافته است. ممکن است به درون بافت اصلی پروستات ، کیسه‌های منی، رحم، واژن، دیواره لگن یا دیواره شکم نفوذ کرده باشد.
دسته بندی‌های N برای سرطان مثانه
- NX به این معناست که غدد لنفاوی قابل ارزیابی نیستند یا اطلاعاتی از آنها در دست نیست.
- N0 به این معناست که سرطان به غدد لنفاوی کناری نفوذ نکرده است.
- N1 به این معناست که سرطان به یک غده لنفاوی در لگن رسیده است.
- N2 به این معناست که سرطان به دو یا چند غده لنفاوی در لگن رسیده است.
- N3 به این معناست که سرطان به غدد لنفاوی در شریان ایلیاک رسیده است.
دسته بندی‌های سرطان‌های حفره مثانه و حلقی‌دهانی
- M0: گسترش به نواحی دورتر رخ نداده است.
- M1: سرطان به نواحی دورتر خارج از ناحیه مثانه گسترش یافته است (مانند ریه، کبد یا استخوان)
وقتی دسته‌بندی‌ها مشخص شد، مرحله سرطان تعیین می‌شود:
مرحله صفر: که دو زیرمجموعه دارد:
- مرحله 0a: سرطان مثانه کارسینوم پاپیلاری غیرتهاجمی است. سرطان به سمت مرکز توخالی مثانه گسترش یافته اما به بافت همبند یا لایه عضلانی نرسیده است. هیچ سلول بدخیمی در غدد لنفاوی یا نواحی دورتر دیده نمی‌شود.
- مرحله 0is: کارسینوم مسطح، غیرتهاجمی یا کارسینوم درجا. در این مرحله از سرطان مثانه، تومور تنها در لایه داخلی دیواره مثانه دیده می‌شود. سرطان به سمت بخش توخالی مثانه گسترش نیافته و بافت همبند یا عضله دیواره مثانه را درگیر نکرده است. هیچ سلول بدخیمی در غدد لنفاوی یا نواحی دورتر دیده نمی‌شود.
مرحله 1: سرطان به لایه بافت همبند زیر لایه داخلی دیواره مثانه گسترش یافته است. بیماری به غدد لنفاوی یا نواحی دورتر نرسیده است.
مرحله 2: سرطان به لایه عضلانی دیواره مثانه رسیده است اما به بافت چربی دور مثانه نرسیده است. در این مرحله از سرطان مثانه، بیماری به غدد لنفاوی یا نواحی دورتر نرسیده است.
مرحله 3: سرطان از دیواره مثانه رد شده و به بافت چربی دور آن رسیده است. ممکن است بیماری به پروستات، رحم یا واژن گسترش یافته باشد. سرطان در دیواره شکمی یا لگن دیده نمی‌شود و به غدد لنفاوی و نواحی دورتر گسترش نیافته است.
مرحله 4: در سرطان مرحله 4، یکی از موارد زیر وجود دارد:
- سرطان از طریق دیواره مثانه به دیواره شکم یا لگن رسیده است اما به غدد لنفاوی یا نواحی دورتر گسترش نیافته است.
- سرطان به غدد لنفاوی کناری رسیده اما به نواحی دورتر نرسیده است.
سرطان به نواحی دورتر مانند استخوان، کبد یا ریه‌ها رسیده است.
تشخیص سرطان مثانه
تشخیص دقیق و جامع اولین گام در درمان سرطان مثانه است. در طول مراحل درمان، آزمایشات تصویربرداری و آزمایشگاهی برای رصد کردن اندازه تومور، نظارت بر واکنش به درمان و اصلاح برنامه درمانی به کار می‌روند.
سیستوسکوپی
اگر پزشک سلول‌های غیرعادی مشاهده کند، نمونه برداری انجام می‌دهد تا بررسی دقیق‌تر انجام شود. برای گرفتن نمونه از بافت داخل مثانه، یک سیستوسکوپ، که یک ابزار باریک است، از طریق مجرای ادرار وارد مثانه می‌شود. جمع آوری سرم نمکی از داخل مثانه هم می‌تواند به پزشک در بررسی سلول‌های داخل مثانه کمک کند.
گاهی اوقات، سیستوسکوپی فلورسنس همراه با سیستوسکوپی معمولی انجام می‌شود. در طول این آزمایش، داورهای با نام پورفیرین به درون مثانه تزریق می‌شوند. این داروها سریعاً جذب سلول‌های سرطانی می‌شوند و در زیر نور آبی باعث درخشش آنها می‌شوند. این فرایند به پزشک امکان می‌دهد قسمت‌هایی از مثانه که در طول سیستوسکوپی معمولی دیده نشده است را کامل ببیند.
تست‌های آزمایشگاهی
تست‌هایی که در آزمایشگاه برای تشخیص سرطان مثانه انجام می‌شوند شامل موارد زیر است:
سیتولوژی ادرار
برای جستجوی سلول‌های سرطانی یا پیش‌سرطانی، نمونه ادرار زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود. این تست ممکن است با مایع شستشوی مثانه در طول سیستوسکوپی انجام شود. آزمایشات سیتولوژی همیشه دقیق نیستند و برای تأیید سرطان یه آزمایشات دیگر نیاز است.
کشت ادرار
این تست می‌تواند تعیین کند که آیا علائم موجود در ادرار به دلیل عفونت است یا سرطان.
آزمایشات اداری نشان دهنده تومور
اکثر پزشکان سیستوسکوپی را یک راه خوب برای تشخیص سلول‌های سرطانی در مثانه می‌دانند. اما تست‌های دیگر برای سرطان مثانه وجود مواد مختلف در ادرار را بررسی می‌کنند که می‌توانند نشانه سرطان باشند. آزمایشات NMP22 و BTA، تست ایمونوسیت، و تست اوروویژن روش‌هایی هستند که برای تشخیص نشانه‌های سرطان به کار می‌روند.
تست ژنومیک پیشرفته
آزمایش ژنومیک دی‌ان‌ای تومور را بررسی می‌کند تا تغییرات منجر به سرطان را شناسایی کند. با شناسایی جهش‌هایی که در ژنوم سلول سرطانی رخ می‌دهد، پزشکان می‌توانند بهتر درک کنند که چه چیزی باعث ایجاد تومور شده و درمان را بر اساس این یافته‌ها تنظیم کنند.
برنامه تغذیه
نقص‌های تغذیه‌ای در بیماران مانند کمبود آهن یا ویتامین دی بررسی می‌شود. این آزمایش کمک می‌کند که مواد مغذی مورد نیاز برای تقویت کیفیت زندگی بیمار شناسایی شوند.
نمونه برداری
در سرطان مثانه، نمونه برداری معمولاً از طریق سیستوسکوپی انجام می‌شود. یک ابزار باریک از طریق لوله سیستوسکوپی وارد می‌شود و یک نمونه کوچک از بافت که ممکن است سرطانی باشد از داخل مثانه گرفته می‌شود.
پیلوگرام
پیلوگرام رتروگراد یک تست تصویربرداری است که با استفاده از رنگ، دید بهتری از ناحیه مثانه ارائه می‌دهد. با این روش، رنگ به داخل سوند تزریق می‌شود و از طریق مجرای ادرار به مثانه و پیشابراه می‌رسد. این تست برای افرادی مناسب است که به رنگ موجود در تست اشعه ایکس حساسیت دارند.
تست اشعه ایکس
عکس برداری قفسه سینه می‌تواند برای تشخیص گسترش سرطان به ریه‌ها به کار رود. سرطان تنها در مراحل پیشرفته بیماری در ریه‌ها قابل مشاهده است.
سی‌تی اسکن
سی‌تی اسکن مثانه، مجاری ادرار و کلیه‌ها سی‌تی اوروگرام نامیده می‌شود. گاهی مواقع، این تست به جای پیلوگرام داخل وریدی استفاده می‌شود تا قسمت فوقانی دستگاه ادراری بررسی شود. سی‌تی اوروگرام می‌تواند بزرگ شدن غدد لنفاوی را تشخیص دهد و اطلاعات مفیدی در مورد نواحی لگنی و شکمی ارائه دهد.
ام‌آرآی
در سرطان مثانه، ام‌آرآی بیشتر برای تشخیص متاستاز به بافت‌ها یا غدد لنفاوی نزدیک مثانه استفاده می‌شود. ام‌آرآی اوروگرام گاهی مواقع به جای پیلوگرام داخل وریدی برای بررسی قسمت فوقانی سیستم استفاده می‌شود.
سونوگرافی
این تست می‌تواند اندازه تومور را نشان دهد و اینکه آیا سرطان به اعضا یا بافت‌های کناری گسترش یافته است یا خیر.
اسکن استخوان
گاهی اوقات سرطان مثانه به استخوان‌ها متاستاز می‌کند. اگر بیمار درد استخوان داشته باشد یا آزمایشات خون نشان دهنده افزایش سطح کلسیم باشند، آنکولوژیست پرتوی ممکن است یک اسکن استخوان انجام دهد تا مشخص شود آیا سرطان مثانه به استخوان گسترش یافته است یا خیر.
درمان سرطان مثانه
یک تیم میان رشته‌ای از متخصصان سرطان مثانه با استفاده از روش‌های مختلف مانند ایمونوتراپی، عمل جراحی، پرتودرمانی و شیمی درمانی به درمان سرطان مثانه کمک می‌کنند. برنامه‌های درمان سرطان مثانه بر اساس عوامل مختلفی مانند مرحله بیماری و سلامت عمومی بیمار تعیین می‌شوند.
عمل جراحی برای برداشتن بخشی از مثانه یا کل آن معمولاً اولین درمان برای سرطان مثانه است. انواع مختلف ایمونوتراپی هم ممکن است برای برخی سرطان‌های مثانه به کار رود، مانند:
- مهارکننده وارسی ایمنی
- واکسن‌های سرطان
عمل جراحی
جراحی معمولاً اولین گزینه درمان برای مراحل اولیه سرطان است چون تومورها به بقیه قسمت‌های بدن گسترش نیافته‌اند.
برای سرطان‌های مثانه که دوباره رخ می‌دهند یا متاستازی هستند هم عمل جراحی ممکن است انجام شود. برای برخی بیماران، ممکن است روشی پیشنهاد شود که کل مثانه برداشته نشود. برای بیماران دیگر، برداشتن کل مثانه می‌تواند ریسک ابتلا به سرطان‌های بعدی را کاهش دهد. پزشک انواع مختلف درمان سرطان مثانه را برای شما توضیح می‌دهد تا به شما کمک کند تصمیم منطقی بگیرید.
بر اساس مرحله بیماری، پزشک ممکن است یکی از روش‌های جراحی زیر را پیشنهاد دهد:
#برداشتن تومور از طریق پیشابراه
این عمل جراحی برای سرطان‌های مراحل اول یا سرطان‌هایی که در لایه سطحی دیواره مثانه قرار دارند تجویز می‌شود. این عمل جراحی با رد کردن یک ابزار از طریق پیشابراه انجام می‌شود که نیاز به برش از طریق شکم را از بین می‌برد. ابزار جراحی در این عمل ریسکتوسکوپ نامیده می‌شود. یک حلقه سیمی در انتهای ریسکتوسکوپ برای برداشتن بافت‌های غیرعادی یا تومورها استفاده می‌شود.
پس از این عمل، سوزاندن پایه تومور می‌تواند به تخریب سلول‌های سرطانی باقی مانده کمک کند. یک گزینه دیگر استفاده از لیزر قدرت بالا است. با هر کدام از این روش‌ها، یک سیستوسکوپ برای دیدن داخل مثانه در طول عمل جراحی استفاده می‌شود.
#سیستکتومی
این نوع جراحی سرطان مثانه می‌تواند برای برداشتن کل مثانه یا بخشی از آن به کار رود. گاهی مواقع، می‌توان از طریق برش شکمی به مثانه رسید. ممکن است بتوان از طریق لاپارسکوپی هم عمل را انجام داد. در این روش، با استفاده از ابزارهای بلند و باریک چند برش کوچک در ایجاد می‌شود و در انتهای این ابزارها یک دوربین فیلمبرداری کوچک قرار می‌گیرد که باعث می‌شود جراح بتواند داخل لگن را ببیند. جراحی لاپاروسکوپی می‌تواند درد را کاهش دهد و زمان بهبود را افزایش دهد.
دو نوع سیستکتومی وجود دارد:
-
سیستکتومی ناقص: اگر سرطان به لایه عضلانی دیواره مثانه گسترش یافته باشد، اما بزرگ نباشد و محدود به یک ناحیه از مثانه باشد، شاید بتوان با برداشتن تنها بخشی از مثانه، سرطان را درمان کرد. در این روش، قسمتی از مثانه که درگیر سرطان است برداشته می‌شود و سپس شکاف دیواره مثانه بسته می‌شود.
- سیستکتومی کامل: اگر اندازه سرطان بزرگ باشد و بیش از یک ناحیه از مثانه را درگیر کرده باشد، کل مثانه باید برداشته شود. با سیستکتومی کامل، غدد لنفاوی کناری، پروستات، رحم، لوله فالوپی، تخمدان‌ها و بخش کوچکی از واژن هم برداشته می‌شود. این نوع جراحی گسترده است اما می‌تواند سلول‌های سرطانی را حذف کند و احتمال بازگشت بیماری را کاهش دهد.
ایمونوتراپی
ایمونوتراپی با هدف تحریک سیستم دفاعی بدن برای حمله و از بین بردن سلول‌های سرطانی انجام می‌شود. برای درمان سرطان مثانه دو نوع ایمونوتراپی استفاده می‌شود:
مهارکننده‌های وارسی ایمنی
که پروتئین‌هایی که سلول‌های سرطانی را قادر می‌سازند خود را از سیستم ایمنی مخفی کنند مورد هدف قرار می‌دهد. این مهارکننده‌ها می‌توانند سیستم ایمنی را تحریک کنند تا سلول‌های سرطانی را بهتر تشخیص داده و مورد حمله قرار دهد.
واکسن سرطان
که برای پیشگیری از برخی سرطان‌ها به کار می‌رود. اما می‌تواند با تقویت سیستم ایمنی به درمان سرطان مثانه و دیگر سرطان‌ها کمک کند. واکسن ب‌ث‌ژ که برای سل به کار می‌رود، برای درمان سرطان مثانه هم کاربرد دارد. ب‌ث‌ژ یک باکتری زنده است که درون مثانه تزریق می‌شود و می‌تواند سلول‌های ایمنی را جذب کند تا به سلول‌های سرطانی حمله کنند.
ایمونوتراپی ممکن است برای همه بیماران تجویز نشود و واکنش به درمان هم ممکن است بسیار متفاوت باشد. ایمونوتراپی ممکن است در ترکیب با دیگر درمان‌های سرطان مانند عمل جراحی یا شیمی درمانی به کار رود.
پرتودرمانی
در درمان سرطان مثانه، پرتودرمانی ممکن است در ترکیب با شیمی‌درمانی یا عمل جراحی به کار رود تا اندازه تومورهایی که باعث درد یا گرفتگی می‌شوند را کاهش دهد یا تومورهایی که قابل دسترسی نیستند، یا سلول‌هایی که پس از جراحی باقی مانده‌اند را درمان کند. این درمان می‌تواند برای افرادی که سرطان آنها به بخش‌های دیگر بدن گسترش یافته است مناسب باشد. انواع مختلف پرتودرمانی برای درمان سرطان مثانه شامل موارد زیر می‌شوند:
- پرتودرمانی خارجی: این روش بدون درد است و اغلب به صورت سرپایی انجام می‌شود.
- پرتودرمانی داخلی: این روش با استفاده از یک سوند، مواد رادیواکتیو را به داخل یا نزدیکی تومور ارسال می‌کند.
شیمی‌درمانی
شیمی‌درمانی می‌تواند یک گزینه درمان برای سرطان مثانه در کنار درمان‌های دیگر مانند عمل جراحی یا پرتودرمانی باشد. انواع شیمی‌درمانی سرطان مثانه شامل موارد زیر می‌شود:
- شیمی‌درمانی سیستیمک: این روش به صورت قرص یا تزریق یا سرم وارد بدن می‌شود و سلول‌های سرطانی کل بدن را مورد حمله قرار می‌دهد.
- شیمی درمانی درون مثانه‌ای: این داروها از طریق سوند وارد پیشابراه و مثانه می‌شوند.
روش‌های آزمایشی بالینی
روش‌های آزمایشی بالینی می توانند درمان‌هایی را در دسترس بیماران قرار دهند که به شیوه‌های دیگر قابل دسترسی نیستند. روش‌های آزمایشی بالینی می‌توانند برای افرادی که سرطان پیشرفته مثانه دارند یا از روش‌های معمولی استفاد کرده‌اند و نتیجه نگرفته‌اند، مفید باشند. بیماران باید با پزشک خود مشورت کنند تا معین شود آیا برای این آزمایشات بالینی گزینه مناسبی هستند یا خیر.
امیدواریم با مطالعه این مقاله با انواع سرطان مثانه، علائم آن و روش های درمان آن آشنا شده باشید.
وبسایت تخصصی دکتر سنگ کلیه و سرطان مثانه
زیر نظر متخصص سنگ کلیه و مجاری ادراری، دکتر حسین کرمی
