هیدرونفروز نوزادان، به بزرگی یا اتساع لگنچه کلیوی آن ها گفته می شود. لگنچه بخش مرکزی کلیه بوده و ادرار در آن جمع می شود. این بیماری می تواند یک یا هر دو کلیه را مبتلا کند. هیدرونفروز نوزادان اغلب قبل از تولد و در حین سونوگرافی پیش از زایمان تشخیص داده می شود. در برخی موارد، این بیماری خفیف بوده و بدون نیاز به درمان به صورت خود به خود رفع می شود. در موارد دیگر، هیدرونفروز می تواند علامت یک انسداد در مجرای ادرار یا بازگشت ادرار از مثانه به کلیه ها باشد. در این وضعیت، فرد مبتلا نیازمند درمان است. مجاری ادرار سیستم تخلیه بدن هستند که آب اضافی و مواد زائد را دفع می کنند. دستگاه ادراری شامل کلیه ها، میزنای، مثانه و میزراه می شود.
هیدرونفروز یا ورم کلیه عارضه ای است که به کلیه ها فشار وارد می کند و می تواند باعث آسیب آن ها شود. از دلایل هیدرونفروز اغلب انسداد مسیر خروج ادرار از کلیه بخاطر چیزی درون یا بیرون دستگاه ادراری است. با ما همراه باشید با بررسی بیشتر این عارضه.
انسدادی که در دستگاه ادراری رخ می دهد و از اصلی ترین دلایل هیدرونفروز است، می تواند در نتیجه ی سنگ کلیه یا ورم پروستات باشد. همچنین، مشکل عضلانی در محل ارتباط مثانه و حالب هم می تواند باعث بازگشت ادرار به کلیه و ایجاد ورم کلیه شود. پیشتر درباره خطرات هیدرونفروز توضیح داده ایم.
فهرست موضوعات
هیدرونفروز چیست؟
هیدرونفروز عارضه ای است که در یک یا هر دو کلیه رخ می دهد و زمانی ایجاد می شود که ادرار نتواند از کلیه به طور صحیح خارج شود. در این شرایط کلیه ها ورم می کنند.
به مثانه، کلیه و لوله های ارتباط دهنده ی آن ها دستگاه ادراری گفته می شود. زمانی که کلیه به طور طبیعی کار می کند، خون را تصفیه می کنند تا به این وسیله مواد زائد را از بدن خارج کنند. در نتیجه در کلیه ادرار تولید می شود. ادرار این مواد زائد را از طریق لوله هایی به مثانه می رساند، و سپس ادرار از طریق لوله ای به نام میزراه از بدن خارج می شود.
هیدرونفروز زمانی ایجاد می شود که در دستگاه ادراری مشکلی ایجاد شود. این عارضه در هر سنی ایجاد می شود و اغلب یکی از کلیه ها را درگیر می کند، ولی گاهی اوقات، هر دو کلیه دچار مشکل می شوند.
شیوع هیدرونفروز در نوزادان
در هر 100 بارداری، 1 یا 2 جنین مبتلا به هیدرونفروز تشخیص داده می شوند. در نزدیک به نیمی از موارد، هیدرونفروز تا هنگام تولد نوزاد رفع می شود.
چه افرادی بیشتر به هیدرونفروز دچار می شوند؟
احتمال ابتلا به هیدرونفروز در مردان نسبت به زنان نزدیک به دو برابر است.
نشانه های ورم کلیه در کودکان
نوزادان و خردسالان مبتلا به هیدرونفروز اغلب علائمی را در خود نشان نمی دهند. کودکان بزرگتر که ورم کلیه متوسط تا شدید دچار هستند ممکن است دچار علائم زیر شوند:
- خون در ادرار
- درد در پهلو و شکم
همچنین نوجوانان بیشتر در معرض ابتلا به عفونت های ادراری هستند که دارای علائم زیر است:
- احساس نیاز به تخلیه ادرار به صورت مداوم
- احساس درد در ناحیه زیر شکم در هنگام تخلیه ادرار
- ادرار کف آلود یا مشاهده خون در ادرار
- درد در ناحیه پشت و پهلو
- تب
- استفراغ
تشخیص هیدرونفروز در نوزادان
اغلب زنان باردار از اسکن سونوگرافی برای بررسی رشد و سلامت جنین در حال رشد استفاده کرده اند. در این روش، تصویری از جنین و اندام های او به دست می آید. اگر به نظر برسد کلیه ها متورم شده اند، به سونوگرافی های بیش تری در دوران بارداری نیاز است.
وقتی نوزاد به دنیا آمد می توان برای بررسی کلیه ها، مثل بزرگسالان برای او سونوگرافی انجام داد. اگر کلیه ها متورم به نظر برسند، نیاز به آزمایش های بیش تری است تا دلیل این مشکل مشخص شود. این آزمایش ها عبارتند از:
- آزمایش ادرار برای بررسی عفونت یا خون
- آزمایش خون برای بررسی عفونت
- آزمایش پرتو ایکس برای بررسی چگونگی حرکت ادرار در بدن
- سی تی اسکن برای دستیابی به تصویر سه بعدی از اندام ها و دستگاه ادراری
سیستویورتروگرام یک تست پرتو ایکس ویژه است که رفلاکس یا انسداد را نشان می دهد. پزشک به ادرار موجود در مثانه رنگ اضافه می کند و به این ترتیب می تواند مسیر عبور آن را با پرتو ایکس پیگیری کند. از این تست برای تشخیص رفلاکس ادراری در بزرگسالان، و نوزادان استفاده می شود.
تشخیص هیدرونفروز در جنین
متخصصان سلامت می توانند هیدرونفروز را قبل از تولد نوزاد و در حین سونوگرافی قبل از زایمان تشخیص دهند. در آزمایش سونوگرافی امواج صوتی ایمن و بدون درد پس از برخورد با اندام های جنین انعکاس یافته و تصویری از ساختار بدن او ایجاد می کنند. سونوگرافی می تواند نشان دهد که بخش هایی از مجاری ادرار به دلیل هیدرونفروز متورم شده اند.
عامل بروز هیدرونفروز در نوزادان
علت بروز هیدرونفروز در برخی نوزادان و جنین ها مشخص نبوده و این موارد به صورت خود به خودی رفع می شوند. به این وضعیت هیدرونفروز گذرا گفته می شود.
در موارد دیگر، هیدرونفروزدر اثر یک انسداد در مجرای ادراری یا بازگشت ادرار از مثانه به کلیه ها به وجود می آید.
هیدرونفروز خفیف کلیه در نوزاد
متخصصان بیان دارند که تنگی بخشی از مجرای ادرار در حین تکامل اولیه می تواند علت بروز هیدرونفروز گذرا باشد. این اختلال با بلوغ مجاری ادرار بهبود می یابد. نزدیک به نیمی از جنین هایی که مبتلا به هیدرونفروز تشخیص داده شده اند به نوع گذرا مبتلا بوده و تا قبل از تولد بهبود می یابند. در کودکانی که با هیدرونفروز به دنیا آمده اند، این وضعیت گاهی اوقات گذرا بوده و با رسیدن کودک به سن 3 سالگی به صورت خود به خود رفع می شود.
نقص های مادرزادی
نقص های مادرزادی در مجرای ادرار می توانند عامل هیدرونفروز باشند. با این حال، حتی زمانی که نقص های مادرزادی عامل این وضعیت هستند، هیدرونفروز می تواند خفیف بوده و با رشد کودک بهبود یابد. البته، نقص های مادرزادی همچنین می توانند مواردی از هیدرونفروز را ایجاد کنند که شدید بوده یا با گذشت زمان بدتر می شوند.
نقص های میزنای
از جمله نقص های مادرزادی در میزنای که سبب هیدرونفروز می شوند می توان به موارد زیر اشاره کرد:
انسداد محل اتصال میزنای و لگنچه (UPJ)
در این مورد محل اتصال میزنای به لگنچه کلیوی مسدود می شود.
ریفلاکس وزیکو یورترال (VUR)
در این مورد ادرار از مثانه به یک یا هر دو میزنای بازگشته و گاهی اوقات به کلیه ها نیز می رسد.
دیگر نقص های میزنای یا محل اتصال آن با مثانه
این موارد می توانند جریان عادی ادرار را از کلیه ها به سمت مثانه مختل کنند.
در میان تمامی نقص های مادرزادی عامل هیدرونفروز در جنین ها و نوزادان، ریفلاکس وزیکو یورترال (VUR) و انسداد محل اتصال میزنای و لگنچه (UPJ) شیوع بالاتری دارند.
انسداد دستگاه ادراری تحتانی
در این اختلال، انسدادی در میزراه یا محل اتصال مثانه به میزراه به وجود می آید. نقص های مادرزادی که سبب انسداد دستگاه ادراری تحتانی می شوند شامل دریچه های میزراه خلفی می شوند. این دریچه ها در واقع چین های غیر طبیعی از بافت هستند که میزراه را مسدود می کنند. بروز دریچه های میزراه خلفی تنها در مردان اتفاق می افتد. از آنجایی که انسداد دستگاه ادراری تحتانی جریان ادرار در هر دو کلیه را مسدود می کند، درمان آن نسبت به انسداد یا رفلاکس یک میزنای ضرورت بیشتری دارد.
نقص های مجرای ادرار و دیگر بخش های بدن
برخی نوزادان مبتلا به هیدرونفروز به نقص های مادرزادی در مجاری ادراری و دیگر بخش های بدن خود دچار هستند. برای مثال، سندرم پرون بلی، گروهی از نقص های مادرزادی است که شامل عدم تکامل عضلات شکم، عدم نزول بیضه ها به کیسه خود و نقص های مجاری ادرار می شود. نقص های مادرزادی که طناب نخاعی را تحت تاثیر قرار می دهند (همچون اسپینا بیفیدا) می توانند بر اعصاب کنترل کننده مجاری ادرار اثر گذاشته و سبب احتباس ادرار شوند. ادرار در صورت حبس شدن در مثانه می تواند به سمت میزنای و کلیه ها بازگشته و سبب بروز هیدرونفروز شود.
درمان هیدرونفروز نوزادان
درمان هیدرونفروز در نوزادان به موارد زیر بستگی دارد:
شدت بیماری
ابتلای یک یا هر دو کلیه
علت بیماری
روش های درمانی می توانند شامل مراقبت فعال، پیشگیری و درمان عفونت های مجاری ادرار و همچنین جراحی شوند.
مراقبت فعال
در صورتی که هیدرونفروز نوزاد شدید نباشد و احتمال آسیب به کلیه ها اندک باشد، پزشکان می توانند مراقبت فعال را پیشنهاد دهند. در این روش پزشک پس از هر چند وقت تغییر وضعیت بیماری و احتمال آسیب دیدگی کلیه ها را همگام با رشد نوزاد بررسی می کند. هیدرونفروز می تواند بهبود یافته و با گذشت زمان رفع شود. با این حال، در صورت بدتر شدن یا بروز عوارض در اثر این بیماری، پزشک گزینه جراحی را پیشنهاد خواهد داد.
پیشگیری و درمان عفونت های مجاری ادرار
در برخی موارد، پزشکان می توانند برای کمک به پیشگیری از بروز عفونت های مجاری ادرار در نوزادان و کودکان مبتلا به هیدرونفروز مصرف دارو های آنتی بیوتیک را تجویز کنند. تحقیقات بیان دارد که در نوزادان پسر مبتلا به هیدرونفروز، ختنه کردن می تواند احتمال ابتلا به عفونت های مجاری ادرار را کاهش دهد.
درمان جراحی
در برخی موارد هیدرونفروز را می توان با دارو درمان کرد. هیدرونفروز دوره ی بارداری گاهی اوقات پس از پایان بارداری و بدون نیاز به دارو و درمان برطرف می شود. اگر هیدرونفروز قبل از تولد تشخیص داده شود و شدید نباشد، معمولاً احتمالا احتیاجی به درمان ندارد.
فقط در هفته های اول بعد از تولد احتمالاً آزمایش هایی انجام می شود تا اطمینان حاصل شود که مشکلات جدی برای نوزاد پیش نمی آید. از آن جا که نوزادانی که دچار هیدرونفروز هستند با احتمال بیش تری ممکن است دچار عفونت دستگاه ادراری شوند، برای آن ها آنتی بیوتیک تجویز می شود تا ریسک ابتلا به عفونت ادراری کاهش پیدا کند.
نوزادانی که هیدرونفروز شدید دارند معمولاً نیاز به جراحی دارند. در بعضی از آن ها ممکن است لوله ی ارتباطی کلیه و مثانه مسدود شده باشد. در این موارد پزشک می تواند عارضه را با نوعی جراحی به نام پیلوپلاستی درمان کند که رایج ترین جراحی در نوزادان است. پیلوپلاستی تحت بیهوشی عمومی انجام می شود و در آن، قسمتی از لوله ی رابط که مسدود شده بریده و دو انتهای آن به هم وصل می شود.
درمان گیاهی هیدرونفروز نوزادان
2 قاشق چایخوری روغن زیتون را با 2 قاشق چایخوری آب لیمو ترکیب کنید. پس از مصرف این ترکیب یک لیوان آب بنوشید. این روش یک درمان خانگی بسیار موثر برای سنگ های کلیوی است که می توانند به بروز هیدرونفروز منجر شوند. مصرف هندوانه نیز برای بیماران مبتلا به سنگ کلیه بسیار مناسب است.
خمیری نرم از دانه های انار درست کرده و آن را به همراه سوپ گیاه هورس گرم (ماکروتیلوما یونیفلوروم یا horse gram) میل کنید. این ترکیب به تجزیه شدن سنگ های کلیوی ایجاد کننده هیدرونفروز کمک می کند.
آب برگ تربچه را گرفته و دو بار در روز به مقدار یک فنجان میل کنید.
در هنگام صبح مقداری آب گوجه میل کرده و برای کسب نتایج بهتر اندکی نمک و فلفل نیز به آن اضافه کنید.
به مقدار فراوان آب و مایعات دیگر بنوشید.
پروفسور دکتر حسین کرمی
متخصص جراحی کلیه و فلوشیپ تخصصی اندویرولوژی
استاد تمام دانشگاه شهید بهشتی تهران
النا
شنبه ۷ خرداد ۱( 2 سال پیش)
تعداد بازدید:
مشاهده پرسش
