از هر 10 آمریکایی 5 نفر به صورت روزانه قهوه مصرف می کنند. یکی از اولین سولاتی که افراد پس از اطلاع از ابتلای خود به بیماری کلیوی و لزوم تغییر در رژیم غذایی می پرسند این است که آیا قهوه یک نوشیدنی مفید برای سنگ کلیه است یا اینکه ضرر دارد؟ خواص قهوه برای کلیه چیست؟ تأثیر قهوه بر کلیه منفی نیست اما چندین مورد را باید در نظر گرفت:
فهرست موضوعات
مقدار مصرف قهوه
اولین موردی که باید در نظر گرفت ارزش غذایی قهوه است. یک فنجان (250 میلی لیتر) قهوه سیاه حاوی 116 میلی گرم پتاسیم است. قهوه یک ماده غذایی کم پتاسیم در نظر گرفته می شود. با این حال، برخی افراد روزانه بیش از یک فنجان قهوه میل می کنند. سه تا چهار فنجان قهوه حاوی مقادیر بالایی از پتاسیم بوده و مصرف روزانه آن می تواند سطح پتاسیم خون را افزایش دهد.
اضافه کردن خامه یا شیر به قهوه پتاسیم آن را افزایش می دهد. به طور کلی مصرف کمتر از 3 فنجان قهوه در روز ایمن در نظر گرفته می شود و ضرری ندارد. مقدار کالری، کربوهیدارت، پروتئین، فسفر و سدیم موجود در قهوه سیاه بسیار اندک بوده و در ارزش غذایی آن لحاظ نمی شوند.
مضرات قهوه برای کلیه
محبوبیت روزافزون قهوه در سراسر جهان به عنوان یک نوشیدنی مورد علاقه، باعث شده که دانشمندان اثرات مفید و مضر آن را برای بدن بررسی کنند.زیرا قهوه روی همه چیز از سیستم ایمنی بدن گرفته تا خطر بیماری های قلبی ،سنگ کلیه و سرطان تأثیر می گذارد .
یافته های منتشر شده اخیر نشان می دهد که مصرف قهوه ممکن است تأثیر مفیدی بر عملکرد کلیه داشته باشد، در نتیجه خطر ابتلا به بیماری مزمن کلیه را کاهش می دهد. اما به این شرط که مصرف روزانه قهوه را محدود کنید و از نوشیدن بی رویه آن پرهیز کنید. زیرا کافئین موجود در قهوه می تواند باعث افزایش جریان خون، فشار خون و فشار در کلیه ها شود.
#قهوه و سنگ کلیه اگزالات
سنگهای اگزالات یکی از رایج ترین انواع سنگ کلیه است و اتفاقاً یکی از منابع اصلی اگزالات در رژیم غذایی ما قهوه معمولی است (مقصر دیگر چای سیاه است). بنابراین بیماران مبتلا به سنگ کلیه، به ویژه آنهایی که دارای سنگ اگزالات کلسیم هستند، هنوز هم باید قهوه را به عنوان یک عامل خطر احتمالی در نظر بگیرند و از مصرف بی رویه آن پرهیز کنند.
رابطه قهوه و فشار خون
کافئین سبب افزایش ناگهانی و کوتاه مدت فشار خون می شود. تحقیقات ارتباطی بین مصرف روزانه سه تا چهار فنجان قهوه و افزایش خطر ابتلا به بیماری کلیوی یا کاهش عملکرد کلیوی یافت نکرده اند. با این وجود، میانه روی در مصرف قهوه توصیه می شود. افرادی که به مشکلات فشار خون مبتلا هستند باید مصرف روزانه قهوه خود را به کمتر از 3 فنجان برسانند.
میزان مایعات مصرفی در روز
قهوه جزو مایعات به شمار می رود. افراد با رژیم مایعات محدود می توانند نوشیدن قهوه را در موارد مجاز روزانه خود قرار دهند.
به طور کلی، قهوه یک نوشیدنی قابل قبول برای مبتلایان به بیماری های کلیوی بوده و در صورت مصرف متعادل خطر آن اندک خواهد بود. مواد افزودنی قهوه همانند شیر و بسیاری از خامه ها مقدار پتاسیم و فسفر قهوه را افزایش می دهند. در صورت داشتن پرسش در زمینه مقدار مصرف قهوه و تاثیر قهوه بر سنگ کلیه باید با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت شود.
نوشیدنی های مفید برای سنگ کلیه
با توجه به مطالب بالا نتیجه گرفتیم تأثیر قهوه بر کلیه منفی نیست و باید ملاحظاتی را در این زمینه رعایت کرد.
#آیا قهوه برای کلیه مفید است؟
تنها موردی که شاید بتواند قهوه را به یک نوشیدنی مفید برای سنگ کلیه تبدیل کند، این است که مصرف قهوه باعث افزایش ادرار شده و از این رو میزان مایع قابل دفع از بدن را افزایش داده و ریسک تجمع سنگ کلیه را کاهش داده و باعث پاکسازی کلیه می شود.
افراد بهتر است در کنار قهوه، از مایعات دیگری چون آب هندوانه، آب جو بدون الکل، آب لیمو و آب پرتقال، چای و … استفاده نمایند.
بهترین نوشیدنی ها برای کلیه ها
هنگامی که صحبت از افزایش میزان مایعات ورودی بدن است، نمی توان محدودیت خاصی ایجاد کرد. هرچند بهترین گزینه آب است. مطمئناً به شما توصیه نمی شود که هرچقدر می خواهید نوشابه بخورید و همچنین توصیه نمی شود مقدار زیادی قهوه در طول روز بنوشید، حتی اگر نوشیدن قهوه خطر سنگ را کاهش دهد. آنچه مهم است این است که همه مایعات، حساب می شوند و آب تنها گزینه شما نیست. سایر نوشیدنی ها به تنوع غذایی کمک می کنند اما اصل، استفاده از آنها در اعتدال است.
لیموناد یک نوشیدنی عالی برای افزایش روزانه مایعات مصرفی و افزایش سطح سیترات ادرار است. سیترات مولکولی است که به کلسیم متصل می شود به طوری که کلسیم شانس اتصال با فسفات یا اگزالات را ندارد. همچنین باعث تشکیل بلورهای سنگی می شود. هر دو عمل خطر ایجاد سنگهای کلیه جدید را کاهش می دهد.
نوشیدن مایعات زیاد برای درمان و جلوگیری از انواع سنگ کلیه مهم است. هیدراته ماندن (داشتن مایعات کافی در بدن) باعث رقیق شدن ادرار شما می شود. این امر تشکیل سنگ ها را سخت تر می کند.
- آب بهترین گزینه است.
- همچنین می توانید از زنجبیل ، لیموناد و انواع آب میوه استفاده کنید.
- به میزان کافی مایعات در طول روز بنوشید تا حداقل 2 لیتر ادرار در هر 24 ساعت ایجاد کنید.
- به اندازه کافی بنوشید تا ادرار کم رنگ داشته باشید. ادرار زرد تیره علامتی است که به اندازه کافی نمی نوشید.
- قهوه ، چای و نوشابه بدون قند را به میزان 1 یا 2 فنجان (250 یا 500 میلی لیتر) در روز محدود کنید. کافئین ممکن است باعث شود خیلی سریع مایعات از بین بروند و همین امر باعث کمبود آب بدن می شود.
تأثیر ماءالشعیر بر سنگ کلیه
ماءالشعیر از آب عصاره جو به دست می آید که به واسطه فیبر موجود در دانه گیاه جو، به دفع کلسیم از بدن کمک کرده و احتمال تشکیل سنگ کلیه را کاهش می دهد. یکی دیگر از فواید ماءالشعیر برای سنگ کلیه، قلیایی کردن بدن است که ریسک سنگ کلیه را کاهش می دهد. همچنین به پاکسازی کلیه و مجاری ادراری کمک می کند و بسیاری از آن با عنوان نوشیدنی سنگ شکن کلیه یاد می کنند.
میوه های مضر برای سنگ کلیه
هر فرد با توجه به نوع سنگ کلیه خود، ممکن است رژیم غذایی خاصی داشته باشد. به طور مثال افراد مبتلا به سنگ های کلیه کلسیم اگزالات باید مصرف مواد غذایی سرشار از اگزالات مانند چغندر و اسفناج و آجیل ها و … را محدود کنند. (برای اطلاع از رژیم غذایی مناسب سنگ کلیه کلسیم اگزالات، به اینجا مراجعه کنید).
به طور کلی میوه ها و غذاهایی که باید مصرف آنها محدود تر شود، شامل موارد زیر است:
✅ غذاهای پر سدیم ، از جمله غذاهای فرآوری شده ، بسته بندی شده و همچنین وعده های غذایی از مراکز فست فود
✅ پروتئین های حیوانی خاصی از جمله تخم مرغ ، ماهی ، گوشت خوک و گوشت گاو
اگر شخصی سنگ اگزالات کلسیم داشته باشد ، باید مصرف مواد غذایی زیر را کاهش دهد:
✅ آجیل
✅ بادام زمینی
✅ اسفناج
✅ سبوس گندم
✅ ریواس
البته این رژیم غذایی برای هر فرد متفاوت است و نیازهای فردی و نیازهای غذایی افراد با یکدیگر فرق دارد.
مهمترین جنبه مدیریت رژیم غذایی و مصرف قهوه برای پیشگیری از سنگ ساز شدن کلیه، صحبت با پزشک یا متخصص کلیه است.
دکتر کلیه، مرجع تخصصی بیماری های کلیه و مجاری ادراری
زیر نظر: دکتر حسین کرمی، متخصص جراحی کلیه