سنگ های کلیوى توده های جامدى هستند که وقتی مواد شیمیایی و مواد معدنی موجود در ادرار شما به یک کریستال سخت تبدیل مى شوند، به وجود مى آیند.این مواد شیمیایی و مواد معدنی مانند کلسیم و اسید اوریک همیشه در مقادیر کم در بدن وجود دارند.اضافه ى این مواد معمولا از طریق ادرار دفع مى شود. در برخى از موارد که بدن حاوى مقادیر زیادى از این مواد باشد، درون کلیه سنگ تشکیل خواهد شد.
عوامل مؤثر در ایجاد سنگ کلیه
در برخی از موارد، علت تشکیل سنگ کلیه مشخص نیست، ولى برخی از سبک های زندگی و عوامل مربوط به سلامتی می توانند احتمال ابتلا به سنگ هاى کلیوى را افزایش دهند.
در زیر به برخى از این موارد اشاره شده است:
- مصرف بیش از حد پروتئین
- مصرف بیش از حد ویتامین دى
- مصرف کم مایعات
- چاقى مفرط
- داشتن یک اختلال متابولیکى
- ابتلا به نقرس یا بیماری التهابی روده
راه خانگی دفع سنگ کلیه
بهترین و قطعی ترین راه برای درمان خانگی سنگ کلیه، نوشیدن آب و مایعات فراوان است. حتماً از نوع سنگ کلیه خود مطلع باشید زیرا رژیم غذایی غلط می تواند به وخیم تر کردن اوضاع کمک کند. آب لیمو، انار، آب ریحان، هندوانه، مالت جو، آب کرفس، سرکه سیب و ترب سیاه همگی از خوراکی ها و نوشیدنی های مفید برای دفع سنگ کلیه است. از مصرف کافئین، کربوهیدرات و نوشیدنی های الکلی پرهیز کنید. همچنین کاهش وزن نیز می تواند در کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه مؤثر باشد.
میوه های مفید برای دفع سنگ کلیه
شاید شنیده باشید که هندوانه تأثیر مثبتی در دفع سنگ کلیه دارد. این درست اما امروز می خواهیم از میوه دیگری نام ببریم: خربزه! خوردن خربزه با پوست و همچنین تخم خربزه خشک شده و بو داده شده بسیار می تواند در از بین بردن سنگ کلیه مؤثر باشد. همچنین در این بین می توان از میوه هایی مانند انار، پرتقال و لیمو نیز نام برد.
زمان لازم برای دفع سنگ کلیه بدون جراحی
دو عامل اصلى تعیین کننده ى مدت زمان دفع سنگ هاى کلیوى است.
اندازه سنگ
اندازه سنگ یک عامل اصلی در دفع سنگ است. سنگ های کوچک تر از ۴ میلی متر در ٨٠ درصد از مواقع به طور خود به خود دفع مى شوند. این سنگ ها معمولا ٣١ روز طور مى کشد تا به طور کامل دفع شوند. سنگ هایى که اندازه ى آنها بین ۴ تا ۶ میلی متر است، به احتمال زیاد احتیاج به درمان دارند ولى با این حال حدود ۶٠ درصد از این سنگ ها به طور خود به خود طى ۴۵ روز دفع مى شوند.
سنگ های بزرگتر از ۶ میلی متر معمولا نیاز به درمان پزشکی دارند و فقط ٢٠ درصد از آنها به طور خود به خودى دفع مى شوند. دفع خود به خودى سنگ هایى با این اندازه می تواند تا یک سال طول بکشد!
مکان قرار گرفتن سنگ
اندازه ى سنگ ها اصلى ترین عامل در دفع خود به خودى آنها است. قرار گرفتن سنگ ها در مجرای ادرار نیز باعث ایجاد تفاوت هایى در دفع آنها می شود. سنگ هایی که در انتهای مجرای ادرار قرار گرفته باشند (جایى که به مثانه نزدیک تر است تا کلیه)، ممکن است خود به خود دفع شوند.
بر اساس تحقیقات انجام شده در این زمینه، نشان داده شده که ٧٩ درصد سنگ هایى که در این مکان قرار گرفته اند، به خودی خود دفع شده اند. تقریبا ۴٨ درصد از سنگ هایی که در انتهای مجرای ادرار و نزدیک به مثانه قرار گرفته اند، به هیچ نوع درمان پزشکی احتیاج ندارند.
دفع سنگ کلیه از لوله حالب
همانطور که امکان دفع سنگ کلیه کوچک به صورت طبیعی و بدون نیاز به جراحی توسط جریان ادرار وجود دارد، سنگ های بزرگتر ممکن است در لوله حالب، که لوله ای بین کلیه و مثانه است گیر کرده و تشکیل سنگ حالب دهد. برای دفع سنگ کلیه از لوله حالب، ابتدا باید این سنگ به قطعات ریزتر تبدیل شده و سپس توسط روش هایی مانند نفرولیتومی زیر پوستی و … از حالب خارج شود.
اندازه سنگ برای دفع بدون جراحی
سنگ هاى کلیوى مى توانند به اندازه ى کسرى از یک اینچ تا چند اینچ باشد.
سنگ هاى خیلى کوچک که اندازه آنها به یک چهارم اینچ تا پنج میلى متر مى رسد، معمولا مى توانند از مجارى ادرارى عبور کنند و به صورت خود به خود و با کمى درد دفع مى شوند، ولى دفع خود به خودى سنگ هاى بزرگتر معمولا خیلى ناخوشایند و دردناک است.
آیا سنگ کلیه ۶ میلى مترى دفع مى شود؟
سنگ هاى کلیوى که اندازه آنها کمتر از ۵ میلی متر باشد، به طور معمول با مدیریت پزشکی دفع مى شوند.
سنگ هایى که اندازه آنها مابین ۵ تا ۶ میلى متر باشند، ممکن است با مدیریت پزشکی دفع شوند، ولى اگر درد خیلی شدید شود و یا پس از سپرى شدن مدت زمان طولانی سنگ هنوز دفع نشده باشد، ممکن است براى مدیریت آن به جراحی نیاز باشد.
دفع سنگ کلیه ۱۰ میلیمتری
سنگ های کلیه ۱۰ میلیمتری عمدتاً سنگ های بزرگ محسوب می شوند که دفع آنها به صورت خود به خودی امکان پذیر نیست. بلکه باید از روش های جراحی سنگ کلیه یا سنگ شکنی با لیزر استفاده کرد.
قوی ترین قرص سنگ کلیه
پزشک شما ممکن است با توجه به نوع سنگ کلیه شما قرص های مختلفی مانند سیستون، روانیکس و تامسوسیلین را تجویز کند. نکته مهم این است که هر یک از این قرص ها در شرایط خاصی که توسط پزشک تشخیص داده می شود می تواند مؤثر باشد و باید از مصرف خودسرانه آنها پرهیز کنید.
علائم شایع سنگ کلیه
علائم شایع سنگ کلیه عبارت است از:
- درد شدید در کمر و یا پهلو، به خصوص دردی که به طور ناگهانى بروز می کند
- ادرار خونى
- تکرر ادرار
- احساس درد در حین ادرار
- ادرار بد رنگ و یا بد بو
- ناتوانى در ادرار کردن و یا ادرار کردن به صورت قطره اى
سنگ کلیه در کلیه شکل می گیرد و سپس به مجرای ادرار منتقل می شود. مجرای ادرار لوله ای است که کلیه را به مثانه وصل می کند و اجازه جریان ادرار را می دهد. گاها ممکن است سنگ های کوچک به طور طبیعی از این مجرا عبور کنند و دفع شوند، اما سنگ هاى بزرگتر ممکن است در مجرای ادرار گیر کرده و باعث بروز علائم فوق شود.
علائم دفع سنگ کلیه در مردان و زنان
همانطور که می دانید سنگ ها از کلیه به سمت مثانه حرکت کرده و سپس توسط جریان ادرار دفع می شوند. بنابراین مادامی که سنگ در کلیه و لوله حالب و مثانه است، بیمار دردی را در پهلو و کمر خود احساس می کند اما هنگام خارج شدن سنگ توسط جریان ادرار، این درد به همراه ادرار می باشد. همچنین تغییر رنگ ادرار نیز از دیگر نشانه های دفع سنگ کلیه چه در مردان و چه در زنان است. تغییر رنگ ادرار به صورتی است که ادرار تیره شده و به قرمز، قهوه ای یا صورتی تغییر می یابد.
دکتر کلیه، مرجع درمان بیماری های کلیه و مجاری ادراری
زیر نظر متخصص کلیه؛ پروفسور حسین کرمی
