رنگ ادرار به دلیل داشتن اوروکروم اغلب زرد کمرنگ دیده می شود. اوروکروم از جمله موادی است که در اثر تجزیه شدن هموگلوبین به وجود می آید. هموگلوبین پروتئینی در گلبول های قرمز خون است که به اکسیژن متصل شده و آن را به سرتاسر بدن منتقل می کند. با این حال، گاهی اوقات ادرار رنگ های بسیار متفاوتی از جمله ادرار سفید رنگ، ادرار نارنجی، سیاه و … به خود می گیرد. مردان و زنان هر دو در هنگام ورود ادرار به کاسه توالت متوجه تغییر رنگ ادرار می شوند.
مشاهده رنگ قرمز یا نارنجی به جای زرد مخصوصا در صورت همراه بودن با علائمی چون احساس سوزش یا درد می تواند هشدار دهنده باشد. تغییر غیر طبیعی رنگ ادرار می تواند علامتی زود هنگام از یک مشکل جدی باشد. جهت رعایت احتیاط باید این موارد را با پزشک یا دیگر اعضای کادر درمان در میان گذاشت. با این حال، نیازی به ترسیدن نیست. رنگ ادرار می تواند در اثر عوامل بی خطری از جمله مصرف برخی مواد غذایی یا دارو ها تغییر کند. همچنین، بروز رنگ هایی غیر از قرمز و نارنجی بسیار غیر متداول است.
فهرست موضوعات
رنگ ادرار زرد پر رنگ نشانه چیست؟
ادرار حاوی آب و مواد زائدی است که کلیه ها از خون تصفیه می کنند. در صورتی که رنگ ادرار به زرد تیره تغییر کند، ممکن است مقدار آب آن کمتر و مواد زائد آن بیشتر از حد معمول باشد. این وضعیت می تواند بیانگر کمبود آب بدن در اثر عدم نوشیدن مقدار کافی مایعات باشد.
رنگ ادرار طبیعی و سالم باید زرد کمرنگ یا به صورت ادرار بی رنگ باشد.
رنگ ادرار قرمز و صورتی
رنگ قرمز ادرار می تواند از صورتی تا قرمز بسیار تیره متغییر باشد. با انجام یک آزمایش ساده می توان تشخیص داد که رنگ قرمز ناشی از هماچوری می باشد یا خیر. هماچوری اصطلاحی پزشکی برای بیان وجود خون در ادرار است. علاوه بر این، رنگ ادرار با وجود میوگلوبین نیز می تواند به قرمز تغییر یابد. میوگلوبین پروتئینی در سلول های عضلانی است که به اکسیژن متصل شده و به هموگلوبین موجود در گلبول های قرمز خون شباهت دارد. هر مشکلی که سیستم ادراری (شامل دو کلیه، دو میزنای، مثانه و میزراه) را تحت تاثیر قرار دهد، می تواند سبب ورود خون به ادرار شود.
از جمله این مشکلات می توان به سنگ های کلیوی، عفونت های مثانه، سرطان مثانه، و بزرگی غده پروستات در مردان اشاره کرد. انجام ورزش های شدید نیز می توانند سبب قرمز شدن رنگ ادرار شوند. هموگلوبین موجود در ادرار می تواند از سلول های آسیب دیده در جریان خون یا گلبول های قرمزی منشا گیرد که به ادرار وارد شده اند.
بیماری های وراثتی که هموگلوبین و گلبول های قرمز را تحت تاثیر قرار می دهند، می توانند هماچوری به وجود آورند. از جمله این بیماری ها می توان به تالاسمی و کم خونی داسی شکل اشاره کرد. مجموعه نادری از بیماری ها به نام پورفیریا نیز می توانند رنگ ادرار را به قرمز یا قهوه ای تغییر دهند. علاوه بر موارد فوق، یک عامل کاملا بی خطر نیز به نام بیتوریا وجود دارد. بیتوریا هنگامی رخ می دهد که رنگ ادرار فرد پس از خوردن چغندر به قرمز تغییر می یابد.
برخی افراد مخصوصا کسانی که معده آن ها مقادیر کمی اسید تولید می کند قادر به تجزیه رنگدانه بتانین در چغندر نیستند. این رنگدانه در روده ها جذب شده و پس از ورود به جریان خون توسط کلیه ها دفع می شود. کمبود آهن و مصرف چغندر به همراه مواد غذایی حاوی اکسالات احتمال بروز بیتوریا را افزایش می دهد.
رنگ ادرار قهوه ای تیره
در صورت تیرگی رنگ قرمز ادرار، امکان دارد ادرار به رنگ قهوه ای یا حتی سیاه دیده شود. در این موارد، عامل رنگ سیاه یا قهوه ای ادرار می تواند با عوامل قرمزی رنگ ادرار یکسان باشد.
قهوه ای شدن کامل رنگ ادرار
بیلی روبین یکی دیگر از محصولات تجزیه هموگلوبین است که گاهی اوقات در اثر عوامل مختلف در خون تجمع می یابد. از جمله این عوامل می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بیماری های کبدی همچون هپاتیت یا سیروز کبدی
- انسداد مجرای صفراوی در اثر سنگ های صفراوی، تومور یا موارد دیگر
در صورتی که مقادیر اضافی بیلی روبین به ادرار وارد شوند، رنگ ادرار می تواند به قهوه ای تغییر یابد.
کم خونی همولیتیک
هنگامی که تعداد زیادی از گلبول های قرمز به صورت همزمان شکسته شوند مقادیر زیادی بیلی روبین تولید شده و رنگ ادرار تغییر می یابد.
ملانوما، جدی ترین نوع سرطان پوست، در موارد نادر سبب ورود ملانین به خون و پس از آن به ادرار می شود. ملانین رنگدانه ای است که رنگ پوست را تیره می کند. مواد غذایی که می توانند رنگ ادرار را به قهوه ای تغییر دهند شامل ریواس و باقلا می شوند.
رنگ ادرار نارنجی نشانه چیست؟
برخی دارو ها سبب نارنجی شدن رنگ ادرار می شوند که از جمله آن ها می توان ایزونیازید، ریفامپین (داروی اصلی درمان سل)، مقادیر بالای ریبوفلاوین، ویتامین B و فنازوپریدین را نام برد. فنازوپریدین یا پیریدوم دارویی است که در درمان عفونت های مجاری ادرار و با هدف تسکین درد در حین دفع ادرار مصرف می شود. مصرف مقادیر زیاد هویج یا آب آن نیز می تواند این تغییر رنگ را به وجود آورد.
علت ادرار سفید رنگ چیست؟
علت شیری رنگ شدن ادرار چیست؟ گاهی اوقات عفونت های مجاری ادراری رنگ ادرار را به سفید شیری تغییر می دهند. ادرار سفید نشانه چیست؟ این تغییر رنگ به دلیل پاسخ ایمنی بدن به عفونت و تولید سیل آسای گلبول های سفید خون به وجود می آید. دیگر عوامل این تغییر رنگ کریستال های اوریک اسیدی یا فسفاتی هستند. کریستال های فسفاتی در اثر تولید بیش از حد هورمون پاراتیروئید و کریستال های اوریک اسیدی در اثر مصرف مواد غذایی سرشار از پورین همانند انواع گوشت قرمز، ماهی موتو و شاه ماهی به وجود می آیند.
دلیل ادرار سیاه رنگ
ادرار تیره بیشتر به دلیل کم آبی است. با این حال ممکن است نشان دهنده این باشد که مواد زائد اضافی، غیرمعمول یا به طور بالقوه خطرناک در بدن گردش می کنند. به عنوان مثال، ادرار تیره ممکن است به دلیل بیماری های کبد و کیسه صفرا به وجود آید.
در قسمت زیر 5 دلیل ادرار سیاه و تیره رنگ اورده شده است که عبارتند از:
- کمبود آب بدن
- مصرف برخی از غذاها یا داروها
- کم خونی همولیتیک
- عفونت ادراری
- هپاتیت
ادرار به رنگ آبی
متیلن بلو رنگی است که در آزمایش های تشخیصی استفاده شده و توانایی تغییر رنگ ادرار به آبی را دارد. این رنگ دارای خواص ضد میکروبی است و به همین دلیل گاهی اوقات در دارو ها و درمان های خانگی هم یافت می شود. همچنین، متیلن بلو برای درمان برخی بیماری های نادر نیز مصرف می شود. بیماری های وراثتی همچون سندرم پوشک آبی و بیماری هارت ناپ می توانند رنگ ادرار را به آبی تغییر دهند.
رنگ ادرار سبز
هنگامی که رنگدانه های آبی به ادرار وارد می شوند با رنگ زرد اوروکروم ترکیب شده و رنگ ادرار را به سبز تغییر می دهند. بروز رنگ سبز ادرار چندان رایج نیست. با این حال، گزارش هایی بیان دارند که رنگ ادرار بیماران در اثر مصرف بسیاری از دارو هایی رایج به سبز یا سبز مایل به آبی تغییر یافته است. از جمله این دارو ها می توان به داروی بیهوشی پروپوفول، سایمتدین (تاگامت) و آمی تریپتیلین (الاویل) اشاره کرد.
آمی تریپتیلین داروی ضد افسردگی سه حلقه ای و سایمتدین کاهنده ترشح اسید معده است. این تغییر رنگ یک عارضه جانبی بی خطر از مصرف این دارو هاست. مصرف مارچوبه نیز گاهی اوقات سبب این تغییر رنگ می شود که البته بی ضرر است. با وجود موارد فوق، رنگ سبز ادرار می تواند علامت ابتلا به یک عفونت مجاری ادرار یا ورود یک عفونت باکتریایی به خون (باکتریمی) باشد.
ادرار بنفش رنگ
بنفش تنها رنگ ادراری است که نام یک سندرم (سندرم کیسه ادرار بنفش) از آن گرفته شده است. این تغییر رنگ در ادرار افرادی بروز می دهد که کاتتر ادراری دارند. باکتری ها در کاتتر، کیسه ادرار یا هر دوی آن ها تکثیر یافته و دو ماده تولید می کنند. این دو، موادی قرمز و آبی به نام ایندیروبین و ایندیگو هستند که پس از ترکیب شدن با یکدیگر رنگ بنفش روشنی را به وجود می آورند.
ادرار بدون رنگ یا شفاف
بدون رنگ یا شفاف بودن ادرار به معنای مصرف زیاد آب است. با اینکه مصرف بیش از حد آب در میان افراد رایج نیست، در این موارد کاهش مصرف آب توصیه می شود.
تصاویر رنگ ادرار
رنگ ادرار سفید نشانه بارداری است؟
تغییر در رنگ ادرار می تواند هم نشانگر بارداری باشد و هم نشانه مشکلات دوران بارداری باشد. در دوران بارداری بسیاری از عملکردهای بدن از جمله دفع ادرار تغییر می کند. تغییر در رنگ ادرار می تواند بارداری را نشان دهد و می تواند شما را از مسائل بهداشتی در دوران بارداری آگاه کند.
نظارت بر تغییرات ادرار، گزارش این تغییرات به پزشک و انجام آزمایشات مناسب تجزیه ادرار می تواند به سلامت شما و کودک در دوران بارداری کمک کند.
علت رنگ ادرار سفید در بارداری می تواند افزایش ترحات شیر رنگ واژن باشد. در صورت بارداری و ترشحاتی که سفید نیستند، در اسرع وقت با پزشک خود تماس بگیرید، به خصوص اگر صورتی یا تیره به نظر برسد.
ادرار کف آلود
ترشحات کف آلود یا حباب دار می توانند علامت بیماری کرون یا دیورتیکولیت باشند. در برخی موارد، این وضعیت نشانه کم آبی بدن است. از دیگر عوامل این رنگ ادرار می توان به مصرف زیاد گوشت قرمز یا داشتن رژیم کتوژنیک (پر چرب و کم کربوهیدرات) اشاره کرد.
آیا تغییر رنگ ادرار خطرناک است؟
گاهی اوقات تغییر ادرار فرد موقت و بی ضرر است. مصرف برخی مواد غذایی، دارو ها و ویتامین ها از نمونه های این مواقع هستند. با این حال، تغییرات می توانند علامتی از یک بیماری زمینه ای جدی تر نیز باشند.
در هنگام مشاهده خون در ادرار یا تغییر رنگ آن به قهوه ای یا نارنجی مراجعه به پزشک ضروری است. این ضرورت هنگامی بیشتر می شود که تغییرات بیش از یک روز دوام داشته و یا با درد پهلو، درد کمر، تب، سوزش ادرار، استفراغ، ترشحات یا تشنگی همراه شوند. وجود خون در ادرار یک علامت رایج از عفونت مجاری ادرار، سنگ های کلیوی یا سرطان مجاری ادرار است. رنگ قهوه ای یا نارنجی ادرار مخصوصا در هنگام همراه شدن با مدفوع کم رنگ یا زردی پوست و چشم ها می تواند نشانه اختلال عملکرد کبد باشد.
ادرار بد بو
توصیه می شود که هنگام رفتن به توالت علاوه بر رنگ ادرار به بوی آن نیز توجه کنید. تغییر بوی ادرار همانطور که می تواند در اثر مصرف یک وعده غذایی به وجود آید، امکان دارد بیانگر ابتلا به طیفی از بیماری های زمینه ای نیز باشد. در صورت شک بردن به رژیم غذایی خود (مخصوصا در صورت داشتن مارچوبه) سعی کنید مواد غذایی مشکوک را حذف کنید. در صورت تداوم بوی بد ادرار به پزشک خود مراجعه کنید.
زیر نظر متخصص کلیه و مجاری ادراری: دکتر حسین کرمی
