سنگ کلیه یکی از بیماری هایی می باشد که امروز ه برخی از افراد از کودک تا کهن سال دچار آن می شوند. جالب است بدانید شما می توانید با مصرف برخی از خوراکی ها از جمله چای های گیاهی یا همان دمنوش از ایجاد سنگ کلیه جلوگیری یا به دفع سنگ کلیه کمک کنید. با ما همراه باشید تا با بهترین دمنوش ها برای دفع سنگ کلیه آشنا شوید.
آیا دمنوش (چای) منجر به ایجاد سنگ کلیه می‌شود یا از آن جلوگیری می‌کند؟
آیا نوشیدن چای مفید است؟ پاسخ این است که چای ممکن است به اندازه‌ای که فکر می‌کنید مفید نباشد و ممکن است به ایجاد سنگ کلیه منجر شود. اما همه چای‌ها این ویژگی را ندارند.
در واقع برخی از انواع چای می‌توانند باعث از بین رفتن سنگ کلیه شوند. پس از کجا بدانیم که کدام نوع چای برای ما مفید است؟
برخی از چای‌ها حاوی اگزالات هستند. اگر شما مستعد سنگ کلیه هستید، باید از غذاهایی که اگزالات زیادی دارند دوری کنید. اما مقدار اگزالات موجود در چای به عوامل زیادی بستگی دارد.
اگزالات چیست و چه تاثیری در ایجاد سنگ کلیه دارد؟
اگزالات، یا اسید اگزالات، در بسیاری از غذاها وجود دارد. در بسیاری از افراد، مصرف غذاهایی که اگزالات زیادی دارند هیچ اثر جدی بر سلامتی آنها ندارد. اما برای برخی دیگر، اسید اگزالات می‌تواند برای سلامتی آنها ضرر داشته باشد به این دلیل که اگزالات میزان مواد معدنی که بدن می‌تواند جذب کند را کاهش می‌دهد. اگزالات می‌تواند با مواد معدنی ترکیب شود و مواد مرکب را تشکیل دهد. این فرایند می‌تواند در کلیه‌ها و دیگر اعضای بدن مانند روده‌ها رخ دهد.
اسید اگزالات در سبزیجات برگ سبز، میوه‌ها، سبزیجات، مغزها و دانه‌ها و همچنین چای وجود دارد.
علاوه بر این موارد، بدن به طور طبیعی هم اگزالات تولید می‌کند. با این وجود، اکثر افرادی که مواد غذایی حاوی اگزالات مصرف می‌کنند، با مشکلات جسمی خاصی مواجه نمی‌شوند.
اما برخی افراد نسبت به اگزالات حساس‌تر هستند و شاید نتوانند میزان اضافی اگزالات را از طریق ادرار یا مدفوع دفع کنند. همچنین، اسید اگزالات می‌تواند باعث ترکیب مواد معدنی با یکدیگر شود به جای اینکه این مواد به طور طبیعی حل و دفع شوند.
وقتی این ترکیبات در کلیه ایجاد کریستال و سنگ کنند، مشکل آغاز می‌شود. برخی از ترکیبات معمول که از ترکیب اگزالات و مواد معدنی ایجاد می‌شوند اگزالات آهن و اگزالات کلسیم هستند. سنگ‌های کلیه اگزالات کلسیم یکی از شایع‌ترین انواع سنگ کلیه هستند. در نتیجه، پزشک ممکن است حذف غذاهای حاوی اگزالات را برای بیمار تجویز کند.
اما از آنجا که بدن منبع طبیعی اگزالات است، تغییر رژیم غذایی نمی‌تواند به طور کامل از ایجاد اگزالات جلوگیری کند. با این وجود، کاهش مصرف اگزالات به همراه دفع ادرار بیشتر می‌تواند کمک کننده باشد.
دمنوش های مفید (چای) برای دفع سنگ کلیه:
بیشتر افراد فکر می‌کنند که مصرف چای برای بدن مفید است و جای می‌تواند جایگزین سالمی برای بسیاری از نوشیدنی‌های دیگر باشد. اما همه انواع چای ویژگی‌های یکسانی ندارند. اگر ندانید که کدام نوع چای می‌تواند باعث ایجاد سنگ کلیه شود یا از آن پیشگیری کند، می‌تواند شرایط موجود را شما بدتر کند. به طور کلی، اگر به اگزالات حساس هستید، باید از مصرف آن پرهیز کنید. از این دیدگاه، تمامی دمنوش‌های گیاهی سطوح مختلفی از اگزالات دارند که از ناچیز تا 3 میلیگرم به ازای هر وعده مصرف متغیر هستند. این سطوح پایین اگزالات برای افرادی که به آن حساسیت دارند ایده‌آل است.
این راهنما را در مورد مقایسه چای‌های مختلف مطالعه کنید تا دریابید که آیا چای مورد علاقه شما می‌تواند باعث ایجاد سنگ کلیه شود یا از آن پیشگیری کند.
1- دمنوش ازول
چای ازول یکی از بهترین چای‌ها برای نوشیدن است، به ویژه اگر مستعد سنگ کلیه هستید. این دمنوش یک جایگزین عالی برای چای‌های گیاهی موجود و یک گیاه مدر (ادرارآور) است که میزان تولید ادرار را افزایش می‌دهد. افزایش میزان ادرار می‌تواند به پاکسازی کلیه‌ها و سلامت آنها کمک کند.
همچنین، دمنوش ازول به طور طبیعی سطح اسیدیته ادرار را تنظیم می‌کند. بنابراین می‌تواند از ایجاد رسوب در مجاری ادراری و دیگر مشکلات مربوط به سنگ کلیه جلوگیری کند. این چای می‌تواند باعث حل شدن اسید اگزالات در ادرار و دفع آن شود به جای اینکه در کلیه رسوب دردناک ایجاد کند.
در مقابل، دمنوش ازول مزایای دیگری هم برای سلامتی دارد، مانند تقویت و حفظ سلامت مفاصل. خاصیت سم‌زدایی و تقویت بدن، دمنوش ازول را به یکی از مفیدترین دمنوش‌ها تبدیل کرده که مصرف آن حتماً پیشنهاد می‌شود.
2- چای سبز
دمنوش چای سبز به طور کلی یک انتخاب خوب برای عاشقان چای است. علاوه بر سطوح پایین اگزالات، می‌تواند از ایجاد سنگ کلیه هم جلوگیری کند.
سنگ‌های حاوی اگزالات کلسیم یکی از شایع‌ترین انواع سنگ کلیه هستند و وقتی غذاهای حاوی کلسیم مصرف می‌کنید، بیشترین شانس تشکیل این سنگها را دارید. اما در چای سبز ماده‌ای وجود دارد که می‌تواند از ایجاد این سنگها جلوگیری کند.
طبق تحقیقات، عصاره چای سبز می‌تواند با ترکیب با اگزالات، شکل کریستال‌های اگزالات کلسیم را تغییر دهد. در نتیجه، ریسک چسبیدن این کریستال‌ها به یکدیگر و تشکیل سنگ‌های بزرگتر کاهش می‌یابد.
شکل جدید کریستال‌های اگزالات همچنین دفع آنها از طریق ادرار را ساده‌تر می‌کند. بنابراین، چای سبز اگزالات کلسیم مضر را دفع می‌کند قبل از اینکه بتواند مشکلاتی ایجاد کند.
3- دمنوش علف طلایی
دمنوش علف طلایی یک گزینه کم اگزالات دیگر است که برای کلیه مفید است. بسیاری از افراد برای پاکسازی کلیه‌ها و مجاری ادرار نوشیدن آب فراوان و مصرف این چای را در برنامه غذایی خود قرار می‌دهند.
این آب درمانی مفید است چون علف طلایی مواد طبیعی دارد که ادرار را زیاد می‌کنند.
دمنوش علف طلایی یک گزینه خوب برای افرادی است که سنگ کلیه یا عفونت مجاری ادراری دارند. بعلاوه، علف طلایی حاوی موادی است که اثرات ضدالتهابی دارند و می‌تواند التهاب اطراف کلیه و مجاری اداری را کاهش دهد.
4- چای مرکبات
شاید شما هم دمنوش مرکبات مانند لیمو یا پرتقال را ترجیح می‌دهید. اگر مستعد سنگ کلیه هستید مصرف این دمنوش‌ها می‌تواند مفید باشد.
اول اینکه، مثل همه چای‌های گیاهی، این دمنوش‌ها هم اگزالات کمی دارند. همچنین، سیترات موجود در این دمنوش‌ها می‌تواند از تشکیل سنگ کلیه جلوگیری کند.
بعلاوه، سیترات می‌تواند سنگ‌های موجود در کلیه را بشکند، که دفع آنها را از طریق مجاری ادراری راحت‌تر می‌کند.
5- دمنوش چای قاصدک
آیا برای درمان سنگ کلیه به چای گیاهی نیاز دارید؟ نوشیدن یک فنجان دمنوش قاصدک می‌تواند درمان این مشکل باشد. این گیاه زیبا می‌تواند میزان دفع ادرار را هم افزایش دهد. این دمنوش به پاکسازی کلیه کمک می‌کند و باعث حفظ سلامت مجاری اداری می‌شود. بعلاوه میزان اگزالات آن هم کم است.
6- دمنوش اولانگ
چای اولانگ هم یک گزینه دیگر است که سطح اگزالات پایینی دارد. میزان اگزالات آن نسبتاً پایین و از این لحاظ مانند چای سبز است. دمنوش اولانگ نیمه تخمیری است که از همان گیاهی تولید می‌شود که چای سیاه و سبز تولید می‌شوند. تفاوت آنها در نحوه فراوری گیاه است.
7- دمنوش نعنا
آیا چای نعنا مورد علاقه شما است؟ اگر سنگ کلیه دارید، نیاز به حذف این چای ندارید. چای نعنا حاوی اگزالات بسیار پایینی است.
این دمنوش در درمان بسیاری از بیماری‌ها به کار می‌رود. از التهاب سینوس‌ها گرفته تا درد معده، دمنوش نعنا می‌تواند اثرات درمانی و آرامش‌بخش داشته باشد. اگر هم نسبت به اگزالات حساسیت داشته باشید، نیازی به ترک آن ندارید
8- دمنوش بابونه
آیا چای بابونه برای مشکلات کلیوی مضر است؟ از آنجا که یک دمنوش گیاهی است، پاسخ منفی است. پس نیازی به خداحافظی با اثرات آرام بخش چای بابونه ندارید.
هرچند دمنوش بابونه اثرات مستقیم مفید برای کلیه ندارد، باز هم می‌توانید از اثرات آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی آن بهره مند شوید. اثرات ضدالتهابی چای بابونه می‌توانند به کاهش التهاب و تقویت سیستم ایمنی کمک کند.
دمنوش های مضر برای سنگ کلیه
9- دمنوش میوه گل رز
دمنوش میوه گل رز یا رزهیپ مزایای زیادی دارد، از خواص آنتی اکسیدانی گرفته تا تقویت سیستم ایمنی بدن. دلایل زیادی برای نوشیدن این چای وجود دارد اما حاوی مقادیر متوسط اگزالات است. بنابراین، اگر حساس هستید یا سنگ کلیه دارید، بهتر است که این دم نوش را به میزان متعادل مصرف کنید.
10- چای یربا ماته
اگر دمنوش یربا ماته آمریکای جنوبی را دوست دارید، بهتر است که در مصرف آن تعادل داشته باشید. این چای هم مقادیر متوسطی اگزالات دارد. بنابراین، علیرغم اینکه می‌تواند جایگزین خوبی برای قهوه از لحاظ انرژی‌بخشی باشد، باید از مصرف بیش از حد آن خودداری کنید.
11- دمنوش بلک کارنت (انگور فرنگی سیاه)
بلک کارنت هم مقادیر متوسط اگزالات دارد. بنابراین، اگر این چای را دوست دارید، در مصرف آن زیاده روی نکنید.
12- چای سرد/ چای سیاه
یکی از بزرگترین عوامل افزایش اگزالات در دنیای دمنوش ها، چای سرد است. طبق یافته‌های تحقیقات که سطوح بالای اگزالات را عامل ایجاد سنگ کلیه می‌دانند، چای سرد نباید مصرف شود.
اما آیا چای سرد ریشه تمامی ضررها است؟ لزوماً خیر. احتمالاً چای سرد به غلط به چایی معروف شده است که بالاترین میزان اگزالات را دارد. اما این قسمت «سرد» آن نیست که مشکل ساز است.
در واقع، چای سرد بیشتر از برگهای چای سیاه درست می‌شود که حاوی سطوح بالای اگزالات هستند. اما بسیاری از مردم در طول روز آنقدر چای سیاه گرم مصرف نمی‌کنند که به ایجاد سنگ کلیه منجر شود. در واقع چون نوشیدن چای سرد راحت تر است، مردم بیشتر آن را مصرف می‌کنند. بنابراین، وقتی به جای آب چندین لیوان چای سرد مصرف می‌کنید، ریسک سنگ کلیه را در خود بالا می‌برید.
اگزالات در چای سیاه
در چای سیاه چقدر اسید اگزالات وجود دارد؟ نتایج یک تحقیق نشان داده است که فردی که به طور منظم روزانه چای مصرف می‌کند، 26 تا 98 میلی گرم از چای برگ و 17 تا 93 گرم از چای کیسه‌ای اگزالات دریافت می‌کند. این نتایج بر اساس نوشیدن شش فنجان چای در روز به دست آمده‌اند. در مقابل، نوشیدن دمنوش های گیاهی روزانه 10 میلی گرم اگزالات وارد بدن می‌کند. بنابراین، برگهای چای سبز می‌توانند نقش زیادی در تشکیل سنگ کلیه داشته باشند.
همچنین، در یک تحقیق، رابطه بین مشکلات کلیوی و چای سرد مشخص شده است. یک بیمار روزانه 16 فنجان 220 گرمی چای سرد برای مدت زمان نامعلومی نوشیده بود. اما مدت زمان آن آنقدر زیاد بود که باعث از کار افتادن کلیه‌ها شده بود.
همچنین در یک تحقیق دیگر مشخص شد که سطوح اگزالات می‌تواند به مدت زمان دم‌کردن چای و غلظت آن هم بستگی داشته باشد.
افزایش زمان دم‌کشیدن چای به افزایش سطوح اگزالات منجر می‌شود و هرچه چای رقیق‌تر باشد، میزان اگزالات آن کمتر است.
آیا این یعنی باید مصرف چای سیاه و چای سرد را متوقف کنید؟ نه لزوماً. اگر مستعد سنگ کلیه هستید یا به اگزالات حساسیت دارید، بهتر است که مصرف چای را محدود کنید. اما افرادی که به طور منظم چای مصرف می‌کنند می‌توانند با کنترل کردن میزان مصرف، از مشکلات جسمی بعدی جلوگیری می‌کنید.
نتیجه
آیا چای و دمنوش ها برای دفع سنگ کلیه مفید می باشند؟ پاسخ به نوع دمنوش بستگی دارد. اخیراً تحقیقاتی که نشان داده‌اند چای سرد احتمال ایجاد سنگ کلیه را افزایش می‌دهد باعث بدنامی چای‌ها شده‌اند. اما این تمام ماجرا نیست. نوشیدن یک تا دو لیوان چای سرد در روز به خودی خود به ایجاد سنگ کلیه منجر نمی‌شود. مشکل در میزان مصرف روزانه چای سرد است.
دکتر حسین کرمی متخصص کلیه
