من معمولا با مراجعانی روبرو می شوم که در تاریخچه پزشکی خود مشکل سنگ های کلیه داشته و مکمل های کلسیمی مصرف کرده اند. سوال اکثر این افراد مبنی بر این موضوع است که آیا باید به مصرف مکمل کلسیم خود ادامه دهند یا خیر؟ در پاسخ این سوال باید گفت که مصرف بیش از اندازه مکمل های کلسیم باعث ایجاد سنگ های کلیه اگزلات می شود.
کلسیم یک ماده معدنی ضروری برای سلامت استخوان ها است و در نتیجه کمبود مصرف آن منجر به کاهش سلامت استخوان های بدن می شود. در این صورت ریسک بروز کوچک شدن استخوان ها (پوکی استخوان) بالا می رود.
فهرست موضوعات
سنگ های کلسیم اگزالات
سنگ های کلسیم اگزالات رایج ترین نوع از سنگ های کلیه در کشور هند هستند. حالا با این تفاسیر آیا مصرف مکمل های کلسیمی ریسک شکل گیری سنگ های آن در بدن را افزایش می دهد. در ادامه در همین زمینه توضیحاتی خواهم داد.
سنگ های کلسیم اگزالات زمانی شکل می گیرند که ادرار بسیارغلیظ شود. در چنین شرایطی کلسیم اگزالات درون ادرار به شکل کریستال های ریز و سنگ در می آیند.
این اتفاق زمانی رخ می دهد که میزان مصرف آب کم بوده و یا فرد غذاهایی که غنی از اگزالات هستند را مصرف کند. از جمله این موارد می توان به اسفناج، سیب زمینی سرخ کرده، شکلات ها، آجیل، ریواس و چغندر اشاره کرد.
تاثیر مکمل های کلسیم در ایجاد سنگ کلیه!
کلسیم به تنهایی عامل شکل گیری سنگ های کلیه کلسیمی نیست. اگر فردی به اندازه کافی کلسیم مصرف نکند، بدن با حل کردن استخوان ها کلسیم آزاد کرده و یا کلسیم درون خون را مورد استفاده قرار می دهد. در نتیجه میزان دفع ادرار فرد شدت یافته و کریستال هایی در ادرار شکل می گیرند که در نهایت تبدیل به سنگ خواهند شد.
تحقیقات نشان داده اند که مصرف بیشتر کلسیم خوراکی در رژیم غذایی، احتمال شکل گیری سنگ های کلسیمی را کاهش می دهند. با این حال اگر در کنار کلسیم مصرفی در رژیم غذایی از مکمل های کلسیم نیز استفاده شود، ریسک شکل گیری سنگ های از جنس کلسیم بیشتر می شود. تفاوت در چیست؟
پاسخ این است که کلسیم موجود در مواد غذایی به اگزالات رژیم غذایی متصل می شود و بدون اینکه جذبی صورت گیرد به شکل کریستال از طریق ادرار و مدفوع دفع می شود.
اگر از مکمل های کلسیم به تنهایی استفاده شود و کلسیم از طریق رژیم غذایی وارد بدن نشود، امکان اتصال آن به اگزالات در روده وجود نخواهد داشت و هر دو از طریق ادرار از بدن دفع می شوند. در چنین شرایطی ریسک شکل گیری کریستال و سنگ ها بالا می رود.
میزان مصرف کلسیم
- اگر پزشک شما مصرف مکمل های کلسیمی را جهت تقویت سلامت استخوان ها تجویز کرده است، مصرف آن ها را قطع نکنید. به خصوص بانوانی که در دوره یائسگی هستند حتما باید به این مورد توجه کنند.
- کلسیم رژیم غذایی خود را کاهش ندهید (کلسیم موجود در محصولات لبنی). شما باید کلسیم کافی مصرف کنید تا به اگزالات در روده شما متصل شود. اگزالات در این حالت از طریق مدفوع دفع خواهد شد و دیگر شاهد شکل گیری کریستال و سنگ ها در ادرار نخواهید بود
- اگر مکمل های کلسیمی مصرف می کنید و سابقه سنگ های کلیه را داشته اید، در چنین شرایطی نمک کلسیم سیترات بهتر است نمک کربنات کلسیم است. چرا که سیترات یک محدود کننده طبیعی سنگ های کلیه به حساب می آید.
- مصرف تمامی مواد غذایی حاوی اگزالات را قطع نکنید چرا که در حالت کلی برای سلامت بدن لازم است.
- مکمل های غذایی را حتما به همراه غذا استفاده کنید.
جلوگیری از ایجاد سنگ کلیه اگزلات
- به اندازه کافی آب مصرف کنید؛ روزانه ۶ الی ۸ لیوان مناسب است (مگر اینکه پزشک شما مصرف آب فراوان را بنا به دلایل خاصی محدود کرده باشد)
- میزان ورودی نمک در رژیم غذایی را کاهش دهید چرا که منجر به افزایش دفع کلسیم از طریق ادرار می شود
- مصرف کافئین را محدود کنید چرا که می تواند دفع کلسیم از طریق ادرار را بیشتر کند
- میزان ورودی پروتئین های حیوانی را کاهش دهید
- به همراه آب از لیمو استفاده کنید (نمک یا شکر اضافه نکنید!). سیترات موجود در لیمو به کاهش احتمال شکل گیری سنگ های کلیه در اثر مصرف مکمل های کلسیم، کمک می کند.
دکتر حسین کرمی متخصص سنگ کلیه
